Guruh loyiha ishi mavzu: biznes korxonalarining asosiy fondlari va ishlab chiqarish quvvatlari

Korxonalarda asosiy fondlarni eskirishi, ularni baholash va ta’mirlash

• 
  Asosiy fondlarni boshlang’ich yoki tiklanish qiymati bo’yicha baholashdan tashqari eskirish summasi ham hisobga olinadi. Asosiy fondlar jismoniy va ma’naviy jihatdan eskirishi mumkin.
  
• 
  Jismoniy (moddiy) eskirish asosiy fondlarning birlamchi xislatlarini ishlab chiqarishda foydalanish va tabiiy eskirish natijasida yo’qotishdan yuzaga keladi. U asosan bir xilda kechmaydi hamda ko’p jihatdan iqlimning ta’siri, asosiy fondlardan foydalanish qoidalariga rioya qilish, jumladan, xodimlarning malakasiga ham bog’liq bo’ladi. Jismoniy eskirishni (IF) quyidagi formula asosida hisoblab topish mumkin:
  
• 
  IF= yoki IF=
  
• 
  Bu yerda:
  
• 
  Tf - asosiy fondlarning haqiqiy xizmat qiluvchi muddati;
  
• 
  Tn - asosiy fondlar xizmat qilishi kerak bo’lgan normativ muddat;
  
• 
  I - hisoblangan amortizasiya summasi (eskirish summasi);
  
• 
  Ps – asosiy fondlarning boshlang’ich(qayta tashkil qilish) qiymati.
  

• 
  

Korxonalarda asosiy fondlarni eskirishi, ularni baholash va ta’mirlash

Amortizasiya hisoblash usullari

Amortizasiyani teng maromli(tug’ri chiziqli) hisoblash
Bajarilgan ish hajmiga mutanosib ravishda amortizatsiyani hisoblash
Ikki barobar amortizasiya me’yori bilan qoldiqni kamaytirish usuli

Yillar so’mmasi usuli(kumilaytiv usul)

Ikki barobar amortizasiya me’yori bilan qoldiqni kamaytirish usuli

	Boshlang’ich qiymat	Yillik eskirish so’mmasi	Jamg’arilgan eskrish	Balans qiymat
1-yil oxiriga	50 000 000	40%x50 000 000=20 000 000	20 000 000	30 000 000
2-yil oxiriga	30 000 000	40%x30 000 000=12 000 000	32 000 000	18 000 000
3-yil oxiriga	18 000 000	40%x18 000 000=7 200 000	39 200 000	10 800 000
4-yil oxiriga	10 800 000	40%x10 800 000=4 320 000	43 520 000	6 480 000
5-yil oxiriga	6 480 000	6 480 000–5 000 000=1 480 000	45 000 000	5 000 000

• 
  Yangi ishlab chiqarish texnologiyasi qiymati 50 mln, uni tugatish qiymati 5 mln so’m. Xizmat muddati 5 yil. u/x da yillik amortizatsiyasi 100:5=20% yoki 9 mln so’m.