Гуруҳ: cae004-L2 Бажарди: Алибоев По’лат

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ ВА КОММУНИКАТСИЯЛАРИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ВАЗИРЛИГИ
МУҲАММАД АЛ-ХОРАЗМИЙ НОМИДАГИ ТОШКЕНТ АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ УНИВЕРСИТЕТИ


Электроника фанидан
Лаборатория иши 4
Гуруҳ: CAE004-L2
Бажарди: Алибоев По’лат
Текширди:Абдуллаев Абубакр

Variant-3
Майдоний транзисторда ясалган кучайтиргич схемасини тадқиқ этиш
Ишдан мақсад: Майдоний транзистордан ясалган кучайтиргич босқичини тадқиқ қилиш ва динамик характеристикалари ва дифференциал параметрларини ўлчаш.

4.1– расм. Майдоний транзисторда ясалган кучайтиргич схемаси.
Берилган параметрлар: NI Multisim дастурий муҳитида майдоний транзистор-2N4416.

Талаба Т/р	1	2	3	4	5	6	7	8
А	0.3	0.5	0.7	0.7	0.7	0.7	0.7	0.7
,𝐦𝐀	0.5	0.3	1	1.5	1.5	2	2	1
	15	15	12	13	10	15	15	15

Дастлабки хисоблашлар


кучланишини ҳисоблаш: ≈ 0,5Еп = 0,5∗12 = 6.
ни ҳисоблаш: = = =6kΩ

E1=2.07V
ни ҳисоблаш: (𝜔𝑡) = −(𝐸1 −𝑨sin(𝜔𝑡));
(𝜔𝑡) = −(2.07−0,7sin())=-2.07
(𝜔𝑡) = −(2.07−0,7sin())=-1.72
(𝜔𝑡) = −(2.07−0,7sin())=-1.463
(𝜔𝑡) = −(2.07−0,7sin())=-1.37
(𝜔𝑡) = −(2.07−0,7sin())= -1.464
(𝜔𝑡) = −(2.07−0,7sin())= -1.72
(𝜔𝑡) = −(2.07−0,7sin())= -2.07
(𝜔𝑡) = −(2.07−0,7sin())= -2.42
(𝜔𝑡) = −(2.07−0,7sin())= -2.676
(𝜔𝑡) = −(2.07−0,7sin())= -2.77
(𝜔𝑡) = −(2.07−0,7sin())= -2.676
(𝜔𝑡) = −(2.07−0,7sin())= -2.42
(𝜔𝑡) = −(2.07−0,7sin())= -2.07
Ўлчаш натижалари
4.2-жадвал

𝜔𝑡,𝑔𝑟𝑎𝑑	0	30	60	90	120	150	180	210	240	270	300	330	360
(𝜔𝑡),𝑉	-2,07	-1,72	-1,463	-1,37	-1,764	-1,72	-2,07	-2,42	-2,676	-2,77	-2,676	-2,42	-2,07
(𝜔𝑡),𝑚𝐴	1	1.783	1.869	1.881	1.675	1.783	1	0.426	0.155	0.089	0.155	0.426	1
(𝜔𝑡),𝑉	5.998	1.302	1.463	0.784	1.947	1.302	5.998	9.44	11.065	11.462	11.065	9.44	5.998

Олинган натижаларга ишлов бериш
Олинган жадвал асосида қуйдаги коэффициентлари қийматларини ҳисоблаб топилади:
Характеристика тиклиги: = const бўлгандаги :


S====1.363
Ички (дифференциал) қаршилик:
= const бўлгандаги


====5.999kΩ


Кучланиш бўйича кучайтириш коэффициенти:


бўлганда µ= ёки µ=S


µ====8.176

µ= S1.363*5.999=8.176.

Олинган натижалар асосида графиклар:


= 𝒇(𝝎𝒕);

= 𝒇(𝝎𝒕);

= 𝒇(𝝎𝒕);

= 𝒇();

= 𝒇();

= 𝒇();


Хулоса.
Ушбу лаборатория машғулотида майдоний трансисторда ясалган кучайтиргич схемасини кўриб чиқдик. Бунда унинг характеристикасини ўрганиш учун мултисим дастури орқали берилган графикни йиғдик ҳамда қийматларни ўлчаб уларни жадвалга киритдик. Учбу жадвал орқали уларнинг графикларини тасвирладик. Ушбу графиклар шуни кўрсатадики параметрлар синусоидал қонуният бўйича даврий ўзгарди.Кириш кучланиши ортиши билан ток кучи ҳам унга мос равишда ортиб борди,кириш кучланиши камайиши билан чиқиш кучланиши ортиб борди.
Назорат саволлари
1. Затвори p-n ўтиш билан бошқариладиган майдоний транзисторни тасвирланг ва ишлаш механизмини тушунтиринг.
р–n ўтиш билан бошқарилувчи n – каналли МТ тузилмасининг кўндаланг кесими ва унинг шартли белгиланиши

n–турдаги соҳа канал деб аталади. Каналга заряд ташувчилар киритиладиган контакт исток (И); заряд ташувчилар чиқиб кетадиган контакт сток (С) деб аталади. Затвор (З) бошқарувчи электрод ҳисобланади. Затвор ва исток оралиғига кучланиш берилганда юзага келадиган электр майдони канал ўтказувчанлигини, натижада каналдан оқиб ўтаётган токни ўзгартиради. Затвор сифатида каналга нисбатан ўтказувчанлиги тескари турдаги соҳа қўлланилади. Ишчи режимда у тескари уланган бўлиб канал билан р–n ўтиш ҳосил қилади.
2. Майдоний транзистор иш режимларини айтиб беринг. Ҳар қайси режимда транзистор затвори ва стоки орасидаги кучланиш муносабалари қандай бўлади ?
Каналнинг кўндаланг кесими нольга тенг бўладиган вақтдаги затвор кучланиши беркилиш кучланиши UЗИ.БЕРК. деб аталади ва бу вақтда транзистор истоки стокдан узилиб қолади, яъни берк режимда ишлайди.

|U_зw|+|U_cw.to’y| кучланиш беркилиш кучланишига U_{ЗИ.БЕРК} га тенг бўладиган вақтдаги сток кучланиши тўйиниш кучланишиU_СИ.ТЎЙ. деб аталади.

U_cw< U_cw.toy вақтдаги транзисторнинг ишчи режими текис ўзгариш режими, U_cw< U_cw.toy вақтдаги транзисторнинг ишчи режими эса тўйиниш режими деб аталади. Тўйиниш режимида U_СИ кучланиш қийматининг ортишига қарамай I_C токининг ортиши деярли тўхтайди. Бу ҳолат бир вақтнинг ўзида затвордаги U_ЗИ кучланишининг ҳам ортиши билан тушунтирилади. Бу вақтда канал тораяди ва I_C токини камайишига олиб келади. Натижада I_C дрейфрли ўзгармайди.
3. Майдоний транзисторларда қандай дифференциал параметрлар тизими қўлланилади ва нима сабабли ?
Характеристика тиклиги S=
UСИ = const бўлгандаги;
Ички (дифференциал) қаршилик;=
UЗИ = const бўлгандаги;
Кучланиш бўйича кучайтириш коэффициенти µ=
IС = const бўлгандаги.
Кичик сигнал параметрлари ўзаро ифода билан боғланган.