|
Xulosa.
Xulosa o`rnida: Iqtisodiy resurslar - Bu tovarlar va xizmatlarni ishlab chiqarish uchun zarur bo'lgan resurslar shaklidir.
Iqtisodiy resurslarga quyidagilar kiradi:
mehnat manbalari (Qobiliyatlari bo'lgan odamlar mahsulotlar, qisqartirilgan - ish;
Kapital - bank aktivlari shaklida va qimmat materiallar (moliyaviy kapitali) va sanoat mahsulotlari (realtagta kapital, jismoniy kapital) shaklida;
Tadbirkorlik manbai (odamlarning ishlab chiqarish ishlab chiqarishni tashkil etish, ularning tadbirkorlik qobiliyatlarini tashkil etish, qisqartirilgan - tadbirkorlik;
Iqtisodiy hayot uchun zarur bo'lgan bilimlar (ular asosan ilm-fan tomonidan ochilgan, ular asosan axborot kanallari orqali tarqatiladi, ular asosan ta'lim orqali so'raladi, innovatsiyalar orqali amalga oshiriladi);
Tabiiy resurslar (er, mineral, suv, biologik, agro-iqlim, dam olish), qisqartirilgan er.
Iqtisodiy resurslarning muhim xususiyati ularning almashinuvchanligi bo'lib, ular bitta iqtisodiy resursni boshqasiga almashtirish qobiliyatidan iboratdir. Masalan, ishlab chiqarish samaradorligini oshirish uchun siz ishbilarmonlik potentsialidan foydalanishingiz mumkin - ishlab chiqarish texnologiyasini o'zgartirish, bilimlarni esa xodimlarni o'z mehnat vazifalarini samarali bajarishlariga o'rgatish. Iqtisodiy resurslarni almashtirish qobiliyati cheklangan va to'liq va to'liq ishlab chiqarilishi mumkin emas. Masalan, kapital inson resurslarini to'liq o'rnini bosa olmaydi. Resurslarni dastlabki almashtirish ijobiy natija berishi mumkin, ammo kelajakda iqtisodiy faoliyat sezilarli darajada murakkablashadi va uning samaradorligi pasayishi mumkin.
Tanqislik tushunchasi iqtisodiy resurslar cheklangan mahsulotlar va xizmalart turlarini ifodalaydi.Tanqislik insondagi istagancha tanlab olish imkoniyatini cheklab, bizga mavjud narsalarnigina tanlay olishni talab qiladi. Endi biz hamma narsalardan xohlagancha foydalana olmasdan, mavjud narsalar bilangina kifoyalanishimiz kerak ekanligini anglatadi. “Hech qachon sichqon tutgichda tekin pishloq bo’lmaydi” degan oddiygina naql iqtisodiyotni o’zagini tashkil etadi. Aytaylik, siz biror-bir mahsulotdan bepul foydalandingiz deylik, ammo huddi shu mahsulotni ishlab chiqargan boshqa bir ishlab chiqaruvchi unga qanchadir mablag’ safrlagan-ku! Biror–bir oddiy bo’lib ko’ringan mahsulotni ishlab chiqarish uchun ham qanchadir o’lchamdagi yer maydoni, ish quroli, qo’l mehnati, bunyodkorlik salohoyati kabilar talab qilinadi.
So'nggi o'n yil ichida firma yoki korxonada resurslarni tejash muammosi ayniqsa keskinlashdi. Mavjud korxonalami texnik qayta jihozlash yoki rekonstruksiya qilish - ulami resurslarni tejaydigan texnologiyalarga o'tkazish zarur. Korxonada resurslaming doimiy aylanishi va o'zgarishi bilan ulami tejash va samarali ishlatish juda muhimdir.
Resurslarni tejash-ishlab chiqarish omillaridan iqtisodiy va samarali foydalanish bilan bog'liq chora-tadbirlar majmui. Barcha resurslar bir xil tezlikda aylanmaydi - ba'zilari ishlab chiqarish jarayonida to'liq iste'mol qilinadi, boshqalari, masalan, uskunalar-qisman va ko'p hollarda bir xil emas va ulaming iste'mol darajasi asosan ishlab chiqarish va xizmat ko'rsatish xodimlarining ta'sirining etarliligi bilan belgilanadi.
Resurslarni tejash-iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanish muammolarini hal qilish uchun barcha turdagi resurslardan (moddiy, mehnat, tabiiy, moliyaviy va boshqalar) foydalanishni anglatadi. Odamlar va jamiyatning ehtiyojlari tez o'sib borayotganligi va resurslar cheklangan va kamdan-kam hollarda bo'lgani uchun, muammoni hal qilishda resurslarni tejashning o'mi: nima, qanday qilib, kimga ishlab chiqarish kerak?
Resurslarni tejash milliy iqtisodiyotning ulaming o'sishiga bo'lgan ehtiyojini asosan iqtisodiyot orqali qondirishni ta'minlaydi. Bu chiqindi gazlar va suv chiqindilaridan qimmatli mahsulotlami qo'lga kiritish, chiqindilami utilizatsiya qilish orqali resurslarni kompleks ishlatish, qazib olish, tashish va saqlash vaqtida yo'qotishlami bartaraf etish, qayta ishlash vaqtida chiqindilami kamaytirish, ikkilamchi resurslar va boshqa mahsulotlami xo'jalik aylanmasiga kengroq jalb qilish orqali erishiladi.
Resursni tejashga rioya qilish texnologiya va texnologiya sifatining muhim xususiyati hisoblanadi. Agar ishlab chiqarish va ishlatish uchun kamroq mablag ' sarflashni talab qilsa, texnika resurslarni tejash hisoblanadi. Resurs tejovchi texnologiya kam yoki chiqindilarsiz texnologiya deb ataladi. Resursni tejash zarurati ko'plab turdagi resurslaming etishmasligi, tabiatdagi zaxiralaming kamayishi, ishlab chiqarish xarajatlarining sezilarli darajada oshishi va boshqa omillar bilan bog'liq.
Ishlab chiqarish korxonasida resurslarni tejash uskunalami ishlatishda moddiy va mehnat resurslarini sarflash tezligini oshirish omillarini o'z vaqtida aniqlash va maqsadli ta'sir ko'rsatishdan iborat. Ushbu jarayonlami asbob-uskunalaming texnik holatini monitoring qilish va resurslarni tejash bo'yicha xodimlaming samaradorligi bilan ta'minlash mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
