Gumanitar fanlar kafedrasi I. M. Hasanov, R. Nazirova, U. Xoshimov

2-Mavzu. Ishlab chiqarish jarayoni mazmuni, omillari va uning natijalari. 

Reja. 

1.

 

Ijtimoiy-iqtisodiy extiyojlar va ularning mazmuni. 

2.

 

Ijtimoiy-iqtisodiy ishlab chiqarish jarayoni va uning mazmuni. Mexnat unumdorligi. 

3.

 

Ishlab chiqarish omillari va ularning birikishi. 

4.

 

Ijtimoiy takror ishlab chiqarish va uning mazmuni. 

Inson yashashi uchun ovqatlanishi, kiyinishi, shuningdek, uy-joy, ro‘zg'or buyumlari, turli 

jihozlarga  ega  bo‘lishi  zarur.  Bu  zarur  hayotiy  vositalarning  barchasi  inson  mehnati  bilan 

yaratiladi.  Insoniyat  iste'mol  qilmasa  yashay  olmaganidek,  ishlab  chiqarmasdan  ham  tura 

olmaydi.  Shuning  uchun  insoniyat  taraqqiyotining  hamma  bosqichlarida  va  barcha 

zamonlarda,  barcha  mamlakatlarda  inson  hayotining  asosini  moddiy  ne'matlar  ishlab 

chiqarish  va  xizmatlar  ko‘rsatish  tashkil  etadi.  Ishlab  chiqarish  jarayonida  sodir  bo‘ladigan 

munosabatlar  ayirboshlash,  taqsimot  va  iste'mol  jarayonlarida  bo‘ladigan  munosabatlarga 

yo‘nalish  beradi  va  ta'sir  qiladi.  Ishlab  chiqarish  bo‘lmasa,  ayirboshlanadigan, 

taqsimlanadigan  narsaning  o‘zi  bo‘lmaydi.  Shuning  uchun  ishlab  chiqarish  jarayonidagi 

munosabatlarni  bilmaslik  ko‘pgina  chalkashliklarga  olib  keladi.Ishlab  chiqarishda  faqat 

mahsulot  ishlab  chiqariladi,  ular  sotilib  taqsimlangandan  keyingina  turli  ko‘rinishdagi 

daromadlar shakllanadi.  

Bu  mavzuda  bir-biri  bilan  uzviy  bog'liq  bo‘lgan  ishlab  chiqarish  omillari  va  ishlab 

chiqarish  jarayoniga  tegishli  muammolar  qarab  chiqiladi.  Dastlab  ishlab  chiqarishning 

omillari tavsiflanadi, ishlab chiqarishning maqsadi va mazmuni ochib beriladi, so‘ngra uning 

natijalari va samaradorligi bilan bog'liq masalalar bayoni beriladi. Tahlilda  «ishlab chiqarish 

imkoniyati»  tushunchasiga  ham  o‘rin  ajratiladi.  Mavzuning  oxirida  keyingi  qo‘shilgan 

mahsulot  va  uning  kamayib  borishi,  keyingi  qo‘shilgan  mehnat  va  kapital  unumdorligining 

pasayib borishi qonunining mazmuniga tegishli marjinalistik g'oyalar bilan tanishtiriladi.