G’ulomova muqadamxonning “Bolalarni huquqlarini himoya qilish masalalari”

Bola huquqlarini o‘rganish metologiyasi. Boshqa fanlar kabi Bola huquqlari” fani ham o‘zining o‘rganish usuliga ega. “Bola huquqlari” o‘quv kursining o‘rganish metodologiyasi deganda, bola huquqlari tushunchasi, ularning Eelgilari va xusutsiyatlari, ularning qonunda mustahkamlanishi va amalga oshirilishining shakllari va usullarini har tomonlama o‘rganishga yordam beruvchi qoidalar va usullar tushuniladi. Odatda, ular universal va xususiy usullarga bo‘linadi.
“Bola huquqlari” fanini o‘rganish metodologiyasi quyidagi usullardan iborat:

Universal usullar		Xususiy usullar
Tabiat, tafakkur va umumiy qonuniyatlari	jamiyatning	Tizimli usul Qiyosiy usul Tarixiy usul Sotsiologik usul Mantiqiy usul

Tizimli usulda bola huquqlari muammolari, inson huquqlarining boshqa kategoriyalari bilan o‘zaro bog‘liq holda yagona bir butun sifatida o‘rganiladi. Masalan, bolaning iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy huquqlarni hech qachon uning shaxsiy huquq va erkinliklaridan ajratgan holda o‘rganib bo‘lmaydi.
Qiyosiy usulda tushunchalar va holatlar ular o‘rtasidagi umumiy tomonlar va farqlarni solishtirish asosida o‘rganiladi. Masalan, turli mamlakatlarning bola huquqlariga oid qonunchiligi va ularni amalga oshirish bo‘yicha mexanizmini hamda bola huquqlariga milliy qonunchilik va xalqaro normalarni taqqoslash orqali o‘rganish mumkin.
Tarixiy usulda bola huquqlari tarixiy taraqqiyot rivojlanishida o‘rganiladi. Masalan, bola huquqlariga oid g‘oyalar va normalarni qadimgi dunyoda, o‘rta asrlarda va hozirgi davrda rivojlanib borishi nuqtai nazardan o‘rganish.
Sotsiologik usulda axborotlar yig‘iladi va tahlil etiladi. Bularning birinchisiga turli shakldagi so‘rovlar (ommaviy anketa so‘rovlari, intervyu, ekspert so‘rovlari, ijtimoiy tajriba, kuzatuv va boshqalar) kiradi. Ayniqsa, bola huquqlari sohasidagi dolzarb muammolar bo‘yicha anketa so‘rovlarini o‘tkazish orqali aholining fikrini o‘rganish, odatda, ushbu muammolarni to‘g‘ri hal etishga yordam Eeradi va qabul qilingan qarorning aholi orasida xayrixohlik bilan qabul qilinishiga yordam beradi.
Mantiqiy usulda bola huquqlari muammolarini mantiqiy nuqtai nazardan o‘rganishning vositalari va usullari tushuniladi. Muammolarni o‘rganishda mantiqiy usullardan foydalanish, ushbu muammoni o‘rganish asosida qabul qilinadigan qarorlar va qonun hujjatlari ziddiyatlardan xolis bo‘lishiga yordam Eeradi.
Biz sanab o‘tgan usullarni “Bola huquqlari” fanini o‘rganishning barcha usullari, deb hisoblab bo‘lmaydi va ushbu fan doirasidagi muammolarni o‘rganishda bilish nazariyasining boshqa usullaridan ham foydalanish mumkin.