Guliston davlat universiteti y. Tojiyev, M. Latipov «til tarixi»

3-ilova


Fe’l – ish-harakat va holat bildiruvchi so’zlar turkumini ifodalaydi.
Fe’l aspekti – bo’lishili va bo’lishsizlikni anglatadi.
Fe’l yasalishi – boshqa turkumlardan so’z yasovchi affikslar orqali fe’l yasalishi jarayoni.
Fe’lning funkstional formalari – fe’lning nutqda qo’llanish shakli.
Harakat nomi – ish-harakatning atamasi bo’lib, otga xos so’z o’zgarish xususiyatiga ega bo’lgan va gapda ot bajargan vazifalarni bajarishga mos bo’lgan fe’l shakli.
Sifatdosh – predmetning belgisi bo’lgan harakatni, ba’zan ish-harakatni to’g’ridan-to’g’ri anglatadigan fe’l shakli.
Ravishdosh – harakatni ikkinchi bir ish-harakat belgisi sifatida anglatadigan, gapda hol va ergash gap kesimi bo’lib kelishga moslashgan fe’l shakli.
Sof fe’l – buyruq-istak, shart va ba’zan aniqlik mayllari hamda ularning zamonlari ma’nolarini ifodalab, har doim tuslanish tizimi elementi (unsuri) sifatida yo’llanadigan, gapda faqat kesim vazifasida kelishiga mos fe’l shakli.
Mayl – ish-harakat (holat)ning real voqelikka munosabatini bildiradi.
Zamon – ish-harakatning nutq so’zlanib turgan paytga munosabatini bildiradi.
Tuslanish – fe’lning shaxs-son affikslari bilan o’zgarishi va paradigma hosil qilishi.
Buyruq-istak mayli – bir paradigma hosil qiluvchi va buyruq semasi etakchi bo’lgan fe’l mayli turi.
SHart mayli – bir paradigma hosil qiluvchi shart semali fe’l mayli turi.
O’tgan zamon fe’llari – nutq momentiga nisbatan oldin yuz bergan (yuz bermagan) ish-harakatni anglatadi.
Hozirgi zamon fe’llari – nutq momentida yuz bergan (yuz bermagan) ish-harakatni bildiradi.
Hozirgi-kelasi zamon fe’llari – nutq momentida yuz bergan va undan keyin amalga oshiriladigan ish-harakatni anglatadi.
Kelasi zamon fe’llari – nutq momentidan keyin amalga oshiriladigan ish-harakatni anglatadi.