Атаманинг ўзбек тилидаги номланиши
|
Атаманинг инглиз тилидаги номланиши
|
Атаманинг рус тилидаги номланиши
|
Атаманинг маъноси
|
Бозор конституцияси
|
Market constitution
|
Рўночная конституция
|
бозорда битимларни амалга ошириш ва унда мувозанатга эришиш имконини берувчи хатти-ҳаракатларнинг ўзаро шартланган нормалари йиғиндисини ташкил этади.
|
Ижтимоий танлов назарияси
|
Social choice theory
|
Теория социального вўбора
|
бу улар ёрдамида инсонлар ҳукумат муассасаларидан ўз манфаатлари йўлида фойдаланадиган турли усулларни ўрганувчи назария.
|
Институт
|
Institut
|
Институт
|
инсонлар томонидан барпо этиладиган ва ўзаро ҳамкорликни таркибловчи сиёсий, иқтисодий ҳамда ижтимоий меъёрлар ва қоидалар.
|
Институционал матрица
|
Institusional math
|
Институциональная матрица
|
бу тарихан барқарор шаклланган, дастлабки давлатларнинг пайдо бўлишини ва барча кейинги институционал тузилмаларнинг ривожланишини белгилаб берган, ўз навбатида, моҳияти ҳамон сақланиб қолган бирламчи моделни такрор яратишга хизмат қилувчи базавий ижтимоий институтлар тизими.
|
Институционал тузоқ
|
Institusional trap
|
Институциональная ловушка
|
ўзини ўзи қўллаб-қувватловчи хусусиятга эга бўлган самарасиз барқарор норма (самарасиз институт).
|
Коуз теоремаси
|
Couz theory
|
Теорема Коуза
|
агар мулк ҳуқуқи аниқ тафсирланган бўлса, яъни хўжалик юритувчи субъектлар ҳуқуқларининг чегаралари аниқ белгиланган бўлса ва ижро этилса, у ҳолда томонлар ўртасидаги ушбу мулкдан фойдаланишдан етказилган зарарлар бўйича ихтилофли масалани учинчи томон (давлат)ни жалб қилмаган ҳолда ҳал этиш мумкин бўлади, чунки мазкур ҳолатда трансакция харажатлари кам бўлади.
|
Лоббизм
|
Lobby
|
Лоббизм
|
давлат ҳокимиятининг қонун чиқарувчи ва ижро этувчи органларига мақсадли таъсир кўрсатиш йўли билан алоҳида ташкилотлар ва турли жамоатчилик гуруҳлари манфаатларини амалга оширишнинг алоҳида тизими ва амалиёти.
|
Норма
|
Norma
|
Норма
|
институционал муҳитда индивидларнинг ўз танловини амалга оширишда фойдаланиладиган асосий унсур ҳисобланади.
|
Трансакция харажатлари
|
Transaction costs
|
Трансакционнўе издержки
|
бу ишлаб чиқариш жараёни билан бағлиқ бўлмаган харажатлар, хусусан ахборотни йиғиш ва қайта ишлаш харажатлари, мунозараларни ўтказиш ва қарорлар қабул қилиш харажатлари, шартномаларнинг бажарилишини назорат қилиш ва ҳуқуқий ҳимоялаш харажатлари.
|
Трансформацион харажатлар
|
Transformation costs
|
Трансформационнўе издержки
|
иқтисодий тизимдаги эски институтларни тугатиш, янги институтларни шакллантириш (ёки импорт қилиш) ва мослаштириш билан боғлиқ харажатлар.
|
Уй хўжалиги
|
housekeeping
|
Домашние хозяйства
|
бу инсон капиталини ишлаб чиқаришнинг умумий вазифалари, яшаш, бюджет ва оила-қариндошчилик алоқалари билан бирлашган кишилар гуруҳидир
|
Хуфёна иқтисодиёт
|
Illegal economy
|
Нелегальная экономика
|
унда иқтисодий фаолият қонун доирасидан ташқарида амалга ошириладиган, яъни битимлар қонундан, хўжалик турмушининг ҳуқуқий меъёрлари ва расмана қоидаларидан фойдаланилмаган ҳолда амалга ошириладиган соҳа. Хуфёна иқтисодиёт қуйидаги учта унсурдан таркиб топади:
|
Шартнома
|
agreement
|
Договор
|
белгаланган институционал доираларда шахсларнинг онгли равишда ва эркин танлаши натижаси ҳисобланган мулкчилик ҳуқуқлари билан алмашиш ва уларни ҳимоялаш тўғрисидаги келишув
|
Шартномавий давлат
|
Agreement country
|
Договорное государство
|
бу фақат унга фуқаролар томонидан топширилган ҳуқуқлар доирасида ва уларнинг манфаатлари йўлида куч ишлатиш монополиясидан фойдаланувчи давлат, фуқаролар эса солиқларни тўлашга мажбурият деб эмас, балки ўз зиммасига ихтиёрий равишда олинган бурч сифатида қарайди.
|
Эксплуататорлик давлати
|
Exploitation
country
|
Эксплуататорское государство
|
ўз даромадини (солиқ тушумларини), аниқроғи, - давлат аппаратини назорат қилувчи гуруҳнинг даромадини ошириш учун мажбур қилиш монополиясидан фойдаланади.
|
Экстреал вазиятлар
|
Ecsternal situation
|
Эктреальнўе ситуации
|
мулк ҳуқуқини қайта тақсимлашни қонуннинг қабул қилиниши натижасида зарар кўрган томонларни хуфёна ҳаракат қилишга ундайдиган ҳолат.
|
Зарарсизлик нуқтаси
|
Unloss point
|
Точка безубўточности
|
корхона савда фаолиятидан келадиган соф даромад суммаси унинг доимий ва ўзгарувчан муомала харажатлари умумий суммасига тенг бўлгандаги товар сотиш хажми.
|
Диверсификация
|
diversification
|
Диверсификация
|
корхонанинг фаолият сохалари ва ишлаб чиқарадиган махсулот турларининг кенгайиши.
|
Ҳисоб-китобларнинг пулсиз шакли
|
Uncash calculation
|
Безналичная форма расчётов
|
бартер алмашуви, ўзаро ҳисоб-китоб (клиринг) схемалари, шунингдек нотижорат йўли билан кредитлашнинг барча турлари (шу жумладан, тўламасликлар).
|
Унификация
|
Unification
|
Унификация
|
турли хилдаги маҳсулотлар, деталлар, узеллар ва бошқа қўлланиладиган материаллар ва технологик жараёнларни рационал жиҳатдан бир хиллигини таъминлаш.
|
Фирма
|
firm
|
Фирма
|
товар ишлаб чиқариш ёки хизмат кўрсатиш мақсадида иқтисодий ресурсларнинг ишлатувчи ташкилотдир. Мулк эгасининг тавсифига кўра қўйидаги турдаги фирмалар мавжуд: давлат, хусусий тадбиркорлик ва капиталистик фирмалар, хар бир очиқ холда улар хўжалик фаолиятининг асосий мақсади - қолдиқ даромад мулк эгасининг, барча тўловлар амалга оширганда кейинги даромадини кўпайтириш, киритилган капиталдан олинадиган фойдани ошириш ва мехнатдан келадиган даромадни юксалтиришдан иборатдир.
|
