Guliston davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti biologiya kafedrasi

Nazorat uchun savollar
1.Biogaz olish uchun iishlatiladigan asosiy ob’ektlar nima?
2.Biogaz ishlab chiqarish texnologiyasini tushuntiring.
3.Qaysi ob’ektdan biogas olishni tavsiya etgan bo’lardingiz?


3-laboratoriya mashg’ulot
Mavzu: Fermentni kovalent immobillash
Ishning maqsadi:Talabalarni fermentni kovalent immobillash usuli bilan tanishtirish.
Kutilayotgan natija: Talabalarni fermentni kovalent immobillash usulini qo’llash ko’nikmasi hosil bo’ladi.
Nazariy tushuncha.
Fermentlar tizimi xalq xo’jaligini xar xil tarmoqlarda: oziq-ovqat, farmatsevtika, to’qimachilik, chorvachilik va boshqa bir qator soxalarda keng qo’llanilib kelinmoqda.
Shunday bo’lishiga qaramasdan fermetlarni qo’llash masalasi uzoq vaqtlardan beri rivoj topmasdan kelgan. Bunga asosiy sabab fermentlar va fermentlar tizimining iqtisodiy qimmatligi edi. Ishlatilgan fermentlar tashlab yuborilavergan, buning ustiga ularni ishlab chiqarishni o’zi xam juda qimmat bo’lgan.
Albatta, mikrobiologiya sanoatini rivojlantirish xisobidan kerakli fermentlarni, kerakli miqdorda ishlab chiqarishni yo’lga qo’yish mumkin. Ammo bu xam unchalik arzonga tushadigan maxsulot emas.
Bundan tashqari fermentlarni ishlatishni to’xtatib turadigan eng kamida ikkita sababi bor:

• 
  fermentlar saqlashda, ayniqsa tashqi muxit ta’siriga (xaroratga) o’ta chidamsiz;
  
• 
  fermentlarni qayta ishlatish juda murakkab masala, chunki ularni reaktsiya sharoitidan ajratish imkoniyati yo’q.
  

Mana shu sabablarga ko’ra fermentlardan foydalanish o’zini oqlamay qo’ygan edi. Ammo, bugungi kunda bu muammo butunlay xal qilingan.
Immobilizatsiya qilingan fermentlarni olish texnologiyasining yaratilishi bu muammoga chek qo’ydi.
1916 yilda D.J.Nilson va E.Grifin invertaza fermentini ko’mir maydasiga adsorbtsiya qilinganda (immobilizatsiya qilinganda), uni faolligi saqlanib qolganligini kuzatdilar. 20-30 yillarda oqsil va fermentlarni adsorbtsiya qilish muammosi bo’yicha qator maqolalar e’lon qilingan. Ammo bu maqolalarni moxiyati ilmiy muammolarga bag’ishlangan bo’lib, ishlab-chiqarish bilan bog’liq bo’lmagan.
1939 yilda D.J.Pfanmyuller va G.Shleyxlar proteolitik fermentlarni yog’och qipig’iga adsorbtsiya qilish bo’yicha birinchi patentni olishga muvofiq bo’ldilar va olingan fermentni teriga ishlov berishda ishlatish mumkinligini isbotlab berdilar.
Fermentlar va sorbentlar orasida mustaxkam kon’yugatlar (bog’lar) xosil qilish mumkinligini birinchilardan bo’lib 1953 yilda N. Grubxover va D.Shleyglar ko’rsatib berdilar Bu olimlar ferment bilan sorbentni kovalent bog’lar bilan bog’lash mumkinligini va bu xolatda ferment faoliyatini saqlab qolajagini isbotlab berdilar.