Guliston davlat universiteti pedagogika fakulteti pedagogika- psixologiya

Qo‘shilish, kirishimlilik
– shaxsning shunday ehtiyojidan kelib chiqadiki, u 
odamlar orasida ular bilan birga bo‘lish, ajralib turish va o‘zgalar diqqati 
markazida bo‘lishni bildiradi. Bu mohiyatan insonning o‘ziga o‘hshash insonlar 
bilan hamkorlikka qilishga bo‘lgan tabiiy intilishidir. Lekin bu istak osonlikcha 
ro‘y bermaydi. Zero, qo‘shilishga bo‘lgan motivatsiya muammosi shaxsning o‘z 
qadr – qimmati va sha’nining himoya qilish bilan oqlanadi. Bola taraqqiyotida 
ham kim bilandir birga bo‘lishga intiqlik uning interpersonal muammolaridan 
biridir. Keyinchalik katta bo‘lgan sari ushbu masala echimi shaxsning quyidagi 
xattiharakat modellarini keltirib chiqaradi:
➢
subsotsial
 
- anglanmagan ustanovka bo‘lib, u inson ongida quyidagi fikrni 
bildiradi: “Men o‘zgalar nazaridan chetda qolib ketishim mumkin. SHu bois men 
ulardan ayro bo‘lishim kerak”. SHunday fikrlar bilan odam o‘zini o‘zgalardan 
tortadi, unda o‘zgalar e’tiborida bo‘lishi mumkinlik fikri tobora yo‘qolib boradi. 
SHuning uchun u o‘zini turli tadbirlardan, turfa xil odamlar bilan muloqotda 
bo‘lishdan tortadi, muloqot jarayonlarini chetlashga urinaveradi (“imitatsiya” 
obщeniya);
➢
yuqori darajadagi ijtimoiylik
– anglanmagan ustanovka shu xolatda 
quyida mazmunda bo‘ladi: “Men o‘zimning o‘zgalar uchun unchalik ahamiyat 
kasb etishimni bilmasdan, nima qilib bo‘lsa-da ularning e’tiborini o‘zimga 
qaratishim shart.” YA’ni, bunday inson hamisha odamlar davrasini istaydi, 
qidiradi va topadi, yolg‘izlikni mutloq yoqtirmaydi. Muloqotining ko‘rinishi – 
muomalaga kirishish, o‘ziga diqqat-e’tiborni tortish, o‘zining o‘zgalardan ustun 
35
Битянова М.Р. Социальная психология: Учебное пособие. 2 - е изд.,– СПб.: Питер, 2008. С. 150

---

77
tomonlarini ochiq namoyish qilish, niqob ostida bo‘lsa ham o‘zini hammaga 
ochiq va yoqimtoy qilib ko‘rsatish;
➢