Kerakli adabiyotlar:
1. Abdusamatov M. Fors tili. T. «O’qituvchi». 57-64 betlar.
2. Xalilov L. Fors tili. 1992 y T. «O’qituvchi» 40-42 betlar.
3. Dehqonova L. Fors tilida mustaqil ish matnlari. GulDu 2004 yil.
3-Amaliy mashg’ulot:
Kishilik olmoshlari ,bog’lamaning tuslanishi.
Dars maqsadi: Ot kesimning tuslanishi bilan tanishtirish mavzu bo’yicha tushuncha hosil qilish.
Identiv o’quv maqsadlari:
1. Kishilik olmoshlarini yozib bera oladi.
2. Ot kesimning tuslanishini biladi.
3. Bog’lamaning qisqa va to’liq shakli haqida tushunchaga ega bo’ladi.
Kerakli jihozlar: doska, bo’r, tablitsa (mavzuga oid).
Ishni bajarish tartibi:
1. Kishilik olmoshlari va bog’lamaning tuslanishini tushuntirish.
Fors tilida kishilik olmoshlari quyidagilar:
Jam’e - ﻊﻤﺠ Mo’frad -
ﻤ
ﺪﺮﻔ
mo-biz-
ﺎﻣ
man- men - ﻦﻣ
sho’mo- siz-
ﺎﻣﺷ
to’-sen - ﻮﺗ
onho-
ular- ﺎﻬﻧﺁ
u-u - ﻭﺍ
ishon-
ular- ﺎﻬﻧﺁ
vey-u - ﻭﺍ
Ot kesimli gapda eganing qaysi shaxs va sonda kelishiga qarab kesim ham ega bilan shu
shaxs va sonda moslashadi. Bu holda ﺕﺴﺍ ast III-shaxs birlikdan boshqa hamma shaxslarda
o’z ekvivalenti hast so’zi bilan almashinadi. Ot kesim tuslanganda III-shaxs birlikda
ast bog’lamasi o’z holicha qolib boshqa hamma shaxslarda shaxs-son qo’shimchalari hast
bog’lamasiga qo’shiladi.
Jam’e- ﻊﻤﺠ
Mo’frad - ﺪﺮﻔﻤ
Hastim-
ﻢﻴﺗﺴﻫ
hastam- ﻢﺗﺴﻫ
Hastid-
ﺪﻴﺗﺴﻫ
hasti- ﻰﺗﺴﻫ
Hastand-
ﺪﻧﺗﺴﻫ
ast- ﺕﺴﺍ
ﻢﻴﺗﺴﻫ
ﻭﺠﺷﻧﺍﺪ
ﺎﻣ Mo doneshju hastim.Biz talabadirmiz.
Bog’lamaning qisqa shaklida III-shaxs birlikdan boshqa hamma shaxslarda shaxs
qo’shimchasiga to’g’ri keladi. Masalan:
Jam’e- ﻊﻤﺠ
Mo’frad - ﺪﺮﻔﻤ
1.sh. im ﻢﻴ
-
am
-
ﻢ
2.sh. id - ﺪﻴ
i
-
ﻰ
3.sh. and - ﺪﻧ
ast
ﺕﺴﺍ
-
Bog’lamaning qisqa shakli bevosita ot-kesimning ot qismiga qo’shilib yoziladi. Qisqa e
yoki cho’ziq i bilan tugagan so’zlardan so’ng bir ﺍ alif ottiriladi.
ﺍﻩﺪﻧﺴﻴﻮﻧ
ﻢ
ﻦﻣ Man navisande- am
O va u cho’ziq unlilari bilan tugagan so’zlardan so’ng bir ﻰ yo orttirib yoziladi.
Bo’lishsiz shakli hamma shaxslarda
ﻴﻧ
ﺕﺴ nist so’zi orqali to’liq shaklda ishlatiladi.
Mo’frad- ﺪﺮﻔﻤ
Man doneshju nistam- Men student emasman. ﻢﺗﺴﻴﻧ ﻭﺠﺷﻧﺍﺪ
ﻦﻣ
Tu doneshju nisti- Sen student emassan. ﻰﺗﺴﻴﻧ ﻭﺠﺷﻧﺍﺪ
ﻮﺗ
U doneshju nist – U student emas. ﺕﺴﻴﻧ ﻭﺠﺷﻧﺍﺪ
ﻮﺍ
Jam’e - ﻊﻤﺠ
Mo doneshju nistim- Biz student emasmiz. ﻢﻴﺗﺴﻴﻧ ﻭﺠﺷﻧﺍﺪ
ﺎﻣ
Sho’mo doneshju nistid- Siz student emassiz. ﺪﻴﺗﺴﻴﻧ ﻭﺠﺷﻧﺍﺪ
ﺎﻣﺷ
29
Onho doneshju nistand- Ular student emaslar. ﺪﻧﺗﺴﻴﻧ ﻭﺠﺷﻧﺍﺪ ﺎﻬﻧﺁ
Do'stlaringiz bilan baham: |