Guliston davlat universiteti kafedra "iqtisodiyot" soliq va soliqqa tortish

Belgilangan  muddatlarda  tugallanmagan  qurilish  ob„ektlari  va  me„yoriy 
muddatlarda o„rnatilmagan uskuna uchun mol-mulk solig„ini to„lash tartibi 
Belgilangan  muddatlarda  tugallanmagan  qurilish  ob‗ekti  uchun  mol-mulk  solig‗ini 
to‗lovchilar  bo‗lib  qurilishni  amalga  oshiruvchi  yuridik  shaxslar,  ya‗ni  buyurtmachilar 
hisoblanadi. 
Soliqqa  tortish  ob‗ekti  bo‗lib,  belgilangan  muddatlarda  tugallanmagan  qurilish 
ob‗ektining qiymati, ya‗ni buyurtmachi tomonidan F-3 shaklida (bajarilgan ishlar va xarajatlar 
hajmi  to‗g‗risida  ma‗lumotnoma)  rasmiylashtirilgan  statistika  hisobiga  ob‗ekt  bo‗yicha 
kiritilgan va tugallanmagan qurilish hisobvarag‗ida hisoblanadigan barcha ishlar va xarajatlar 
xajmi hisoblanadi. 
Qurilishning  belgilangan  muddati  deb  qurilishni  tashkil  qilish  loyihasi  (QTQL) 
tarkibida  1.04.03-85-son  QMQ  ―Korxonalar,  binolar  va  inshootlarni  qurish  muddati 

---

 
 
67 
 
me‗yorlari‖ga  muvofiq  loyihalash  tashkiloti  tomonidan  aniqlanadigan  ob‗ekt  qurilishining 
me‗yoriy muddati hisoblanadi. 
Loyihalash tashkilotlari loyiha-smeta hujjatlarida tayyorlash muddatlarini ajratgan holda 
qurilish  muddati  me‗yorini  ko‗rsatishlari  shart.  Loyiha-smeta  hujjatlarida  qurilish  muddati 
me‗yori  ko‗rsatilmagan  taqdirda,  buyurtmachi  loyihalash  tashkilotidan  muayyan  ob‗ekt 
bo‗yicha qurilish muddatining me‗yori to‗g‗risida xulosa olishga majbur. 
Me‗yordagi  muddatda  o‗rnatilmagan  uskunalar  uchun  mol-mulk  solig‗ini  to‗lovchilar 
bo‗lib  kapital  mablag‗lar  hisobiga  qayta  jihozlanadigan  ob‗ektlarda  montaj  qilish  talab 
qilinadigan  va  o‗rnatishga  belgilangan  texnologik,  energetik  va  ishlab  chiqarish  uskunalari 
bo‗lgan  yuridik shaxslar hisoblanadi. 
Me‗yordagi  muddatda  o‗rnatilmagan  uskunalar  uchun  soliq  solish  ob‗ekti  bo‗lib 
o‗rnatishga  belgilangan  uskunalar  qiymati  hisoblanadi,  ular  qatoriga  montaj  qilishni  talab 
qiladigan,  faqat  qismlarini  yig‗ish  va  poydevorga  yoki  ustunlarga,  polga,  qavatlararo 
to‗siqlarga va boshqa bino va inshootlarni ko‗tarib turuvchi konstruktsiyalarga o‗rnatiladigan 
uskunalar  hamda  uskunalarni  hisobga  olish  hisobvarag‗ida  hisoblanadigan  shunday 
uskunalarning  ehtiyot  qismlar  to‗plami  (me‗yordagi  muddatda  o‗rnatilmagan  uskunalar 
qismida)  hisoblanadi.  Ushbu  uskunalar  tarkibiga  o‗rnatiladigan  uskunalar  qatorida  montaj 
qilish uchun belgilangan nazorat-o‗lchov apparaturasi yoki boshqa asboblar ham kiradi. 
Korxonalar, binolar va inshootlar qurilishida tasdiqlangan qurilish muddati va tayyorlab 
qo‗yilgan  zaxiralar  me‗yoriga  muvofiq  har  bir  ob‗ekt  bo‗yicha  texnologik  yoki  boshqa 
uskunalarni etkazib berish va montaj qilish jadvali belgilangan bo‗lishi lozim. 
Mamlakatimizda  ishlab  chiqarilgan  va  import  qilingan  uskunalarni  etkazib  berish  va 
montaj qilish jadvalida quyidagi muddatlarda topshirish hisobga olinadi: 

   yirik texnologiya va energetika uskunalari - ularni nomma-nom ro‗yxatlari bo‗yicha 
montaj qilish va etkazib berish jadvallarining rejadagi muddati o‗tib ketgandan keyin; 

   texnologiya  uskunalari,  texnologiya  liniyalari,  qurilmalar  va  boshqa  umumzavod 
uskunalari - uskunalarni montajga topshirishining rejadagi muddati o‗tgandan keyin, lekin olti 
oydan ortiq bo‗lmagan muddatda; 

   komplekt  import  uskunalari  -  ularni  montajga  topshirishning  rejadagi  muddati  o‗tib 
ketgandan  keyin,  lekin  bir  yildan  ortiq  bo‗lmagan  muddatga,  agar  texnik  shart-sharoitlariga 
ko‗ra uskunani qismlar bo‗yicha montaj qilish mumkin bo‗lmasa, ularni montajga topshirish 
muddati uskunalar butun komplektining kelib tushishi paytidan hisoblanadi; 

   qismlarga  ajratilgan  import  uskunalari,  shuningdek  kabel  mahsulotlari,  simlar  va 
troslar  -  ularni  montajga  topshirishning  rejadagi  muddati  o‗tgandan  keyin,  lekin  olti  oydan 
ortiq bo‗lmagan muddatda. 
Uskunalarni montaj qilish va o‗rnatish uchun me‗yorlar va jadvallar bo‗lmaganida soliq 
quyidagi muddatlarda to‗lanadi: 
- ishlab chiqarish maqsadlaridagi ob‗ektlar bo‗yicha mamlakatimizda ishlab chiqarilgan 
va import qilingan uskunalarning o‗rnatilmaganligi uchun - sotib olinganiga bir yillik muddat 
to‗lganidan keyingi oydan boshlab; 
-  noishlab  chiqarish  maqsadlaridagi  ob‗ektlar  bo‗yicha  -  sotib  olinganiga  olti  oy 
tugagandan keyin; 
Uskunalarni  etkazib  berish  va  montaj  qilishning  yuqorida  ko‗rsatilgan  muddatlarini 
buzganligi  uchun  korxona  va  tashkilotlar,  O‗zbekiston  Respublikasi  qonun  hujjatlarida 
nazarda  tutilgan  hollardan  tashqari,  mol-mulk  solig‗ini  ikki  baravar  ko‗paytirilgan  stavka 
bo‗yicha to‗laydilar.