Guliston davlat universiteti fizika matematika fakulteti axborot texnologiyalari kafedrasi

4) virus algoritmining o’ziga hosligi bo’yicha 

Algoritmning o’ziga hosligi bo’yicha viruslarni quyidagi guruhlarga ajratish 

mumkin: 

-  kompanion  viruslar  (companion)  -    bunday  viruslar  fayllarni 

o’zgartirmaydi. 

---

 

52 

-    "qurt"  viruslari  (worm)  -  bunday  viruslar  kompyuter  tarmoqlari  orqali 

tarqalib, komponion virusi kabi fayllarni o’zgartirmaydi. Ular kompyuter tarmog’i 

orqali kompyuter hotirasiga kirib olib, boshqa kompyuterlarning tamoq adreslarini 

hisoblab, ushbu adresga o’zining nushasini jo’natadi. Bunday viruslar ba’zan tizim 

disklarida  ishchi  fayllarni  yaratadi,  lekin  kompyuterning  resurslariga  umuman 

murojat qilmaydi (kompyuterning tezkor hotirasidan tashqari). 

Viruslarga  qarshi  kurashishning  asosiy  vositasi  antivirus  dasturlari  bo’lgan 

va  shunday  bo’lib  qolmaqda,  bunday  antivirus  dasturlarining  viruslarni  topish  va 

himoyalashning bir qancha asosiy usullari mavjud. 



  Skanerlash  -  ma’lum  virus  signaturalarini  izlashda,  tekshiriluvchi  fayllarni 

ko’rib  chiqish  ketma  ketligi.  Ma’lum  bo’lgan  va  o’rganilgan  viruslarni  izlashda 

ishlatiladi.  Yangi  dasturni  yoki  yuklanuvchi  sektorni  zararlagan  vaqtda,  o’zining 

kodini  to’liq  o’zgartirish  imkoniga  ega  bo’lgan,  shifirlangan  va  polimorfli 

viruslarni aniqlashda samarali hisoblanmaydi; 



  Evristik analiz - oldin ma’lum bo’lmagan viruslarni aniqlash; 



  Antivirus  monitoringdan  foydalanish  -  barcha  ishga  tushgan  dasturlarni, 

yaratilgan,  ochilgan  va  saqlangan,  internet  orqali  yoki  disketa  yoki  kompak-

diskdan qattiq diskka ko’chirilgan  hujjatlarni avtomatik tarzda tekshirish; 



   O’zgartirishlarni  aniqlash  -  oldindan  kiritilgan  dasturiy-revizor  orqali 

diskning barcha sohasi xarakteristikalarini o’zgarishini aniqlash.  



  Kompyuterning  BIOS  da  mavjud  antiviruslardan  foydalanish  -  qattiq 

disklarga va yuklanuvchi disk sektorlariga murojatlarni boshqarish. 

 

Korporativ intratarmoqlarni himoyalashda maxsus antivirus proksi-serverlar 

va  brandmauerlar,  trafiklarni  skaner  qiluvchi  va  zararli  dasturlarni  o’chiruvchi 

skanerlar ishlatiladi. 



  Fayl  serverlarni  himoyalashni,  tarmoq  orqali  server  fayllariga  bo’ladigan 

barcha    murojatlarni  avtomatik  tarzda  antivirus  monitoringini  o’tkazish  orqali 

tekshirishni amalga oshirish mumkin. 

---

 

53 



  Pochta  serverlarini  himoyalashni,  maxsus  pochta  trafiklarini  tekshiruvchi 

antiviruslardan foydalangan holda amalga oshirish mumkin. 



  Hujjut  aylanig  tizimi  serverlarini  himoyalashni,  makroslardagi  troyan 

dasturlarini  va  viruslarni  anqlash,  zararli  dasturlarni  o’chirishni,  fayl  va  pochtani 

real vaqt rejimida skanerlash yo’li orqali amalga oshirish mumkin. 

 

Antivirus  dasturlarni  samarali  ishlashishi  uchun,  antivirusning  dasturiy 

komponentalarini  va  virusni  aniqlovchi  ma’lumotlar  bazasini  doimiy  yangilab 

turish talab etiladi. 

Hozirgi  kunda  kompyuter  viruslari  g’arazli  maqsadlarda  ishlatiluvchi  turli 

xil dasturlarni olib kelib tatbiq etishda eng samarali  vositalardan biri hisoblanadi. 

Kompyuter viruslarini dasturli viruslar deb atash to’g’riroq bo’ladi.