Guliston davlat universiteti filologiya fakulteti

Orfografiya printsiplari - imlo qoidalarining tuzilishiga asos bo’lgan tamoyillar: fonetik printsip, fonematik printsip, morfologik yoki fonematik-morfologik printsip, grafik printsip, tarixiy-an’anaviy printsip, shakliy- an’anaviy yozuv printsipi, semantik-uslubiy printsip kabi.
Alifbe, alifbo – muayyan yozuv tizimi harflarining ma’lum tartibda joylashtirilgan majmui. Alifbe atamasi hozir "harflar majmui" ma’nosida emas, "boshlan²ich savod kitobi" ma’nosida ko’proq ishlatiladi.
Orfografiya – muayyan yozuv tizimining imlo qoidalari.
Orfoepiya – to’²ri (adabiy) talaffuz me’yorlari tizimi.
Jarangsizlanish – ayrim jarangli undoshlarning so’z oxirida yoki assimilyativ holatlarda jarangsiz undosh tarzida talaffuz etilishi.
Intervokal holat – undosh fonemaning ikki unli orasida qo’llanishi. Bunday pozitsiyada (ko’p bo’²inli so’zlarda) portlovchi "q" undoshi sir²aluvi "²" tarzida (qishloq>qishlo²imiz kabi), jarangsiz "k" undoshi jarangli "g" tarzida (telpak>telpagim kabi) talaffuz qilinadi.


Fonetika, grafika va orfografiya bo‘limlari yuzasidan
test savollari:
1. Fonetika o‘rganadigan masalalar noto‘g‘ ri berilgan javobni toping.
A) nutq tovushlarining hosil bo‘lishi B) urg‘u, bo‘g‘in, ohang C) nutq tovushlarining turlari, o‘zgarishi D) nutq tovushlarining so‘z ma’nolarini ajratishdagi roli.
2. Fonetika bo‘limida tovushlarning qaysi tomoni o‘rganiladi?
A) lingvistik xususiyatlari B) ijtimoiy mohiyati C) fizik-akustik xususiyatlari D) ma’no farqlash xususiyatlari
3. Fonologiya bo‘limida tovushlarning qaysi tomoni o‘rganiladi?
A) qay tarzda hosil bo‘lishi B) sifat tomonlari C) kuchi va cho‘ziqligi
D) ma’no farqlash xususiyatlari.
4. Tovushning xususiyatlari noto‘g‘ ri berilgan javobni toping.
A) so‘z va qo‘shimchalar bir-birlaridan tovushlari bilan farq qiladi B) har qanday so‘z tovushlardan tashkil topadi C) nutqning eng kichik bo‘linmas ma’noli qismi D) birchasi to‘g‘ ri.