Guliston davlat universiteti b. A. Xasanov, A. A. Xashimov, A. B. Muxametov, A. A. Abduvohidov buxgalteriya hisobi

Mahsulotlarni jo’natish va sotishni hujjatlashtirish. Tayyor mahsulotni xaridorlarga (buyurtmachilarga) chiqarish tashkilotlarda tegishli birlamchi hisob-kitob hujjatlari – yuk xati asosida amalga oshiriladi. Yuk xatianing standart shakli sifatida M-15 shakl “Materiallarni chetga chiqarish yuk xati”dan foydalanish mumkin.
Buxgalteriya bo’limi tashkilotning boshqa bo’linmalari (sotish, qo’riqlash va boshqalar) bilan birgalikda tizimli ravishda tayyor mahsulot va boshqa aktivlarning omboridan chiqib ketishini va haqiqiy jo’natilganini tekshirib boradilar. Buning uchun yuk xatlari ma’lumotlari va yuk xatlarini qayd qilish jurnalining muayyan grafalarini taqqoslash yo’li bilan amalga oshiradi.
Tayyor mahsulotlar jo’natish yuk xati va korxonaning boshqa shunga o’xshash birlamchi hujjatlar asosida (odatan sotish bo’limi) belgilangan shaklda ikki nusxa hisobvaraq-faktura yoziladi, birinchi nusxasi xaridorga beriladi va ikkinchi nusxasi sotish kitobida qayd qilish va qo’shilgan qiymat solig’i hisoblash uchun MEBda qoladi. Hozirgi paytda EHMlardan keng qo’llanilgani uchun hisobvaraq-fakturalar elektron shaklda xaridorga yuborilyapti. Bu haqda Soliq kodeksining 47 moddasida atroflicha tushuntirish berilgan.
Mahsulotlar, tovarlarni (xizmatlarni) realizatsiya qilishda yuridik shaxslar va yakka tartibdagi tadbirkorlar, ushbu tovarlarni (xizmatlarni) sotib oluvchilarga hisobvaraq-fakturani taqdim etishi shart.
Hisobvaraq-faktura, qoida tariqasida, elektron hisobvaraq-fakturalarning axborot tizimida elektron shaklda rasmiylashtiriladi.
Realizatsiya qilinayotgan tovarlar (xizmatlar) qiymati o’zgarganda, shu jumladan etkazib berilgan tovarlar yoki ko’rsatilgan xizmatlar narxi o’zgargan yoxud miqdori (hajmi) aniqlashtirilgan hollarda, sotuvchi sotib oluvchiga ushbu Soliq kodeksida nazarda tutilgan tartibda qo’shimcha yoki tuzatilgan hisobvaraq-fakturani taqdim etishi shart.