Guliston davlat universiteti b. A. Xasanov, A. A. Xashimov, A. B. Muxametov, A. A. Abduvohidov buxgalteriya hisobi

Aktseptant (lat. acceptank – qabul qiluvchi) - hisob bo‘yicha to‘lovni amalga oshirishga rozilik bergan korxonalar, tashkilotlar va muassasalar yoki shaxslar.
Aktseptlash (lat. acceptare – qabul qilish) - to‘lov hisobini qabul qilish, mol etkazib beruvchi hisobvarag‘iga to‘lovni o‘tkazishga rozilik berish.
Aktsiz - bilvosita soliq turi bo‘lib, yalpi iste’mol tovarlari (masalan, tamaki, alkogol ichimligi mahsulotlari) ga belgilanadi: davlatga yalpi iste’moldagi tovarlarni ishlab chiqaruvchilar va sotuvchilar tomonidan to‘lanadi. Aktsiz summasi tovar bahosiga yoki xizmatlar tariflariga qo‘shiladi.
Aktsiya - aktsiyadorlik jamiyati kapitaliga ma’lum bir ulushning qo‘shilganligiga guvoh beruvchi va dividend ko‘rinishida foydaning bir qismini olishga huquq beruvchi qimmatbaho qog‘oz. Aktsiyada aks ettirilgan summa aktsiyaning nominal (dastlabki) qiymati deyiladi. Aktsiyaning bozorda sotiladigan bahosi aktsiya kursi deb nomlanadi. Aktsiya kursiga u bo‘yicha olinadigan dividend summasi ta’sir etadi.
Aktsiyadorlar - aktsiyadorlik jamiyatining a’zosi bo‘lib, bunga bir yoki bir necha aktsiyalarni sotib olish orqali erishadi. Aktsiyadorlarning huquq va burchlari mavjud. Uning huquqlariga quyidagilar kiradi: umumiy yig‘ilishlarda qatnashish, aktsiyadorlik jamiyati rahbariyatini saylash va saylanish, dividend ko‘rinishida jamiyat foydasidan olish, aktsiyadorlik jamiyati tugatilsa, aktsiya qiymati hajmida mulkning bir qismini olish. Aktsiyadorlar burchi - aktsiya qiymati hajmida o‘zining hissasini jamiyat kapitaliga qo‘shishidir.
Aktsiyadorlar jamiyati - ishlab chiqarish fondlari aktsiyadorlarning aktsiyalarni sotib olish yo‘li bilan qo‘shgan ulushlari hisobiga tashkil topadigan korxonadir. Aktsiyalarni chiqarish va sotish orqali individual (yakka) kapitallar birlashadi. AJ foydasi uni qatnashchilari o‘rtasida olgan aktsiyalarining summalariga mos ravishda taqsimlanadi. AJ nizom asosida tashkil topadi va faoliyat yuritadi, davlat ro‘yxatidan o‘tganidan boshlab esa, yuridik shaxs huquqiga ega bo‘ladi.
AJ yuqori organi bo‘lib aktsiyadorlarning umumiy yig‘ilishi hisoblanadi va nizomga o‘zgartirishlar kiritadi, reja va hisobotlarni tasdiqlaydi, aktsiyadorlik jamiyatining nazorat kengashi, ijroiya organi va nazorat komissiyalari a’zolarini saylaydi. Umumiy yig‘ilishda ovoz berish bir aktsiya - bir ovoz tamoyiliga asosan amalga oshiriladi.
Analitik hisob - ma’lum bir ko‘rsatkich, mablag‘, jarayon natijasida sodir bo‘lgan hodisalarni maydalab, alohida pul, kerak bo‘lgan hollarda esa, boshqa o‘lchov birliklari ko‘rinishida hisobga olib borish.
Analitik hisob rejaning bajarilishi va moddiy boyliklardan foydalanish darajasini aniqlash maqsadida, shuningdek, xo‘jalikni boshqarish uchun ma’lumotlarni olish, hisob-kitobni aniq va to‘g‘ri olib borish maqsadida yuritiladi. Korxona xo‘jaliklari faoliyatining tahlili uchun analitik ma’lumotlar zarur. Ulardan foydalanib, korxona xo‘jalik faoliyati haqida to‘g‘ri xulosa va qarorlar qabul qilinadi.
Analitik hisob ma’lumotlaridan foydalanib, tovar moddiy boyliklarining har bir turi bo‘yicha zahiralar holati, har bir mol etkazib beruvchi, ishchi va xizmatchi, debitor va kreditor, moddiy javobgar shaxs va boshqalar haqida ma’lumot olish mumkin.
Analitik hisob buxgalteriyaning hujjatlari asosida olib borilib, ma’lum bir hisobvaraq bo‘yicha olib borilayotgan analitik hisob ma’lumoti shu hisobvaraq ma’lumotlari bilan bir xil bo‘lishi lozim.