Guliston davlat universiteti b. A. Xasanov, A. A. Xashimov, A. B. Muxametov, A. A. Abduvohidov buxgalteriya hisobi

Hisob to’lov qaydnomasi (qaydnomasi) - korxona, tashkilot va muassasa ishchi xodimlariga mehnat haqi bo’yicha hisob-kitobni aks ettiruvchi yig’ma hujjat. Hisob-to’lov qaydnomasi belgilangan shaklda har oyda tuziladi. Ular har bir ishchi, xodimning tabel raqami, ismi, familiyasi va otasining ismi, lavozimi, oy boshiga hisob-kitob holati, oy mobaynida hisoblangan mehnat haqi, mehnat haqidan berilgan bo’nak, soliqlar to’lovi, ijtimoiy sug’urtaga to’lovlar va boshqa ajratmalar, ishchiga beriladigan summa, shuningdek, olingan summani tasdiqlovchi imzo qo’yish joyi ko’rsatiladi. Qaydnomada yoziladigan summalar jamisi raqam va yozuv ko’rinishida aks ettiriladi. Hisob-to’lov qaydnomasi ham barcha hujjatlar kabi tekshiriladi va tasdiqlanadi.
Hujjat (lat. documentum - guvohnoma) - yozma tasdiqlovchi, guvohnoma. Buxgalteriya hisobidagi yozuvlar hujjatga asoslanadi. Buxgalteriya hujjatlari xo’jalik muomalalarining sodir bo’lganligi yoki ruxsat etilganligi, uning qonuniy va iqtisodiy jihatdan maqsadli ekanligini tasdiqlaydi. Hujjatlar qaerda tuzilganligiga ko’ra, ishlab chiqarishni va tashqi hujjatlarga bo’linadi. Ma’lumotlar hajmiga ko’ra dastlabki va yig’ma hujjat turlari mavjud. Foydalanish mo’ljaliga ko’ra esa, hujjatlarning quyidagi turlarini guruhlash mumkin: farmoyish, tasdiqlovchi, farmoyish-tasdiqlovchi, rasmiy va axborot hujjatlari.
Hujjatlarning aylanishi - hujjatlarning hisob jarayonida tuzilishidan to arxivga berilgunga qadar harakatidir. Korxonaning xo’jalik bo’limlarida (boshqarma, tsex, brigada va boshqa) tuzilgan hujjatlar buxgalteriyaga topshiriladi. Buxgalteriyada ular shakli va mazmuni jihatidan tekshiriladi, bir xildagi belgilariga ko’ra guruhlarga ajratiladi va hisob registrlariga yozish uchun asos bo’lib xizmat qiladi. Buxgalteriya yozuvi bajarib bo’lingandan so’ng, ular yig’iladi va har xil tekshiruv, audit va surovlarda foydalaniladi. Tarixiy ahamiyatga ega bo’lgan hujjatlar belgilangan muddat tugagandan so’ng, mahalliy hokimiyat arxiviga topshiriladi. Har bir korxonada hujjat aylanishining rejasi mavjud bo’lib, unda hujjat tuzilishiga javobgar shaxs kimligi, kimga va qachon hujjatni berish kerakligi, undan buxgalteriyada foydalanish, saqlanish va arxivga topshirish muddatlari ko’rsatilishi lozim.Muddati tugagan va hech qanday tarixiy ahamiyatga ega bo’lmagan hujjatlar belgilangan tartibda tugatiladi.