Guliston davlat universiteti b. A. Xasanov, A. A. Xashimov, A. B. Muxametov, A. A. Abduvohidov buxgalteriya hisobi

Akkreditiv (lat. accredo - ishonaman) -naqd pulsiz hisob-kitob turlaridan biri. Ma’lum bir tovar va xizmatlar uchun belgilangan muddatda mol etkazib beruvchilar bilan hisob-kitoblar uchun ajratilgan pul mablag’idir. Akkreditiv quyidagi hollarda qo’llaniladi: xaridor va mol etkazib beruvchi o’rtasidagi shartnomaga asosan, xaridor va mol etkazib beruvchi o’rtasidagi xo’jalik munosabati doimiylikka ega bo’lmasa, xaridor tovarni mol etkazib beruvchi manzilida qabul qilib olsa, hokimiyat ko’rsatmasi va yo’riqnomasiga ko’ra, tovar etkazib berishning alohida ma’lum bir sharoitlarida bank muassasasi talabi bilan kreditlash va hisob-kitobning ma’lum usuliga o’tgan korxonalar munosabatida, tovar moddiy boyliklarining me’yoridan yuqori zahiralariga ega bo’lgan korxonalar munosabatida.
Aktiv - buxgalteriya balansining bir qismi bo’lib, ma’lum bir muddatga sub’ekt mablag’larining tarkibi va joylanishini pul ko’rinishida aks ettiradi. Bundan tashqari balansning passiv qismi ham mavjud bo’lib, aktiv va passiv tomonlar bo’lim va moddalardan iborat. Aktiv tomonining jami summasi passiv tomoni summasi bilan teng bo’lishi lozim. Buni shunday tushuntirish mumkin, ya’ni aktiv tomonidagi mablag’larning manbalari, balansning passiv tomonida joylashgan.
Aktsept (lat. acckeptuk – qabul qilingan) - belgilangan sharoit bo’yicha shartnoma tuzishga rozilik berish. Naqd pulsiz hisob-kitobda aktsept xaridorning mol etkazib beruvchi taqdim qilgan hisobini to’lashga rozilik bildiradi. Aktsept oldingi va keyingi bo’lishi mumkin. Oldindan aktseptlashda xaridor bankka hisob kelib tushgandan so’ng 3 kun ichida, hisob-kitobda qatnashayotgan korxonalar bir shaharda joylashgan bo’lsa, 3 ish kuni, boshqa shaharlarda bo’lsa, 5 kun mobaynida bankka norozilik bildirilmasa, mol etkazib beruvchi korxonaning hisobi aktseptlangan hisoblanadi. Agar to’lovchi bankdan uzoq masofada joylashgan bo’lsa, shuningdek, aloqa, xabar berish yo’llari yomon bo’lsa, bank boshqaruvchisining ruxsati bilan aktsept muddati uzaytirilishi mumkin. Hisobvaraqlar bo’yicha talablar bir shaharda bo’lsa, shuningdek, mol etkazib beruvchi manzilida qabul qilingan tovarlar bo’yicha hisob-kitob shaharlararo bo’lsa, so’nggi aktsept shaklida to’lov amalga oshiriladi. Bu holda mol etkazib beruvchining hisobi bankka kelib tushgan paytda to’lanadi. Ammo to’lovchi korxonada 3 ish kuni muddati ichida aktseptdan voz kechish huquqi saqlanib qoladi. Agar to’lovchi korxonaning arizasi asosli bo’lsa, uning hisob-kitob (yoki boshqa tegishli) hisobvarag’iga ortiqcha ishlatilgan summalar o’tkazilib qo’yiladi. Aktsept hisob-kitoblarning aktsepti shaklida qo’llaniladi.