Guliston davlat universiteti axborot texnologiyalari kafedrasi

 
 

---

 
169 
LABORATORIYA ISHI № 2,3 
Mavzu: Tizimli blokka texnik qurilmalarni ulash portlari bilan tanishish, 
ularni ulab ko‘rish, kompyuterga qo‘shimcha qurilmani o‘rnatish. 
 
Laboratoria 
mashg‘ulotining 
maqsadi:
Talabalarni 
shaxsiy 
kompyuterlarning ichki va tashqi qurilmalarining ishlash tartibi bilan 
tanishtirish. Ularni o‘rnatish va sozlash ishlariga ko‘nikmalar hosil qildirish.
 
NAZARIY QISM 
Kompyuterlarni ishlab chiqarish ochiq arxitektura prinsipiga asoslangan 
bo‘lib, ular ichki va tashqi qurilmalardan tashkil topgan. Misol tariqasida 
ba’zilari bilan qisqacha tanishib chiqamiz.
• 
Mother Board –
asosiy plata bo‘lib, barcha ichki qurilmalar shu plata 
yordamida bir-biri bilan bog‘langan.
• 
Monitor –
sistemalar bloki ichida bajarilayotgan topshiriqlarni 
bajarilish jarayonini inson tomonidan bevosita kuzatib borish uchun xizmat 
qiladi.
• 
Klaviatura –
Belgilarni kompyuterga kiritish uchun xizmat qiladi.
• 
Mikroprotsessor –
kompyuter ishlashini ta’minlaydigan va kompyuter 
qurilmalari ishini boshqaradigan qurilma. U kompyuterning ishlash tezligini 
aniqlaydi. 
Hozirgi 
kunda 
kompyuterlar 
uchun 
bir 
nechta 
firmalar 
mikroprotsessorlar ishlab chiqarmoqda. Ulardan INTEL, CYRIX, RISK, 
AMDlarni sanab o‘tishimiz mumkin.
• 
Operativ xotira – 
mikroprotsessor va tashqi xotira o‘rtasida 
ma’lumotlar almashinuvi va ularni qayta ishlashini muvofiqlashtiruvchi xotira 
yacheykalaridir.
• 
Tashqi xotira –
ma’lumotlar saqlanadigan maxsus qirilmalardir. 
Ulardan biri qattiq disk yoki