Gregorius Santi Crisogoni Polycarpus [Collectio Canonum] Polycarpus

id est patruelibus vel consobrinis genealogiam numerare incipiunt, dicentes filios fratrum in

prima generatione computari debere, quia fratres quasi quidam truncus, ex quo ceteri

ramusculi oriantur, existunt. Sed nec ista graduum computatio, si bene intellecta fuerit, ab ea,

quam superius exposuimus, in sententia poterit esse diversa. Isti enim, qui numerandi initium

sumunt a filiis fratrum, non progrediuntur ultra sextam generationem, sed sicut totius mundi n' n' o'

sex etates existunt et human. vite itidem sex, ita et in consanguinitate sex tantummodo

autumant computandas generationes. Quibus finitis nov. coniunctionis dicunt posse initium

fieri, ut quasi fugientem possint revocare consanguinitatem. Hec itaque computatio, que p'

incipit a fratrum filiis et numerat usque ad sextam, tantumdem valet, quantum que incipit a

fratribus et computat usque ad septimam, nec ulla in sensu existit diversitas, quamvis in

Polycarp 6.4.61

1184

numero graduum varietas videatur. Ultima enim generatio, si a fratribus sumatur initium

numerandi, septima invenitur, si a filiis fratrum, sexta reperitur. Taliter igitur determinatis

gradibus consanguinitatis apostolica auctoritate vos monemus, fratres et filii, ut omnibus sic q' q'

seriem genealogi. computandam esse intimetis , quemadmodum sancti patres numerandam r'

esse sanxerunt et antiquus mos sancte et universalis ecclesie per longa tempora olim r'

computasse monstratur. Nam si quis perversa et obstinata mente a recto tramite apostolice

sedis deviare voluerit et aliter quam nos in nuptiis celebrandis gradus parentel. numerare s'

temptaverit, primum pro sua temeritate celesti p.na plectetur, postmodum vero gladio

perpetui anathematis noverit se iugulandum.

a) davor Rubrik De (Et de R) connumeratione (conversatione C) graduum (gradium C)

propinquitatis CR.

b) gdibus M.

c) Endung scheint korr. M.

d) mores M.

e) folgt filios eorum K.

f) quandam K.

g) conpunctionem K.

h) quartam R.

i) perscribitur C.

j) om. K.

k) om. K.

l) intellege K.

m) addicit K.

n) tamen KR.

o) folgt vel K.

p) tantum M.

q) finitus M.

r) e(st) M.

s) possint C.

t) om. K.

u) om. M.

v) ante correctionem: gradum M.

w) diceret K.

x) consanguinita M.

y)-y) om. C.

z) sed R.

a') om. C.

b') nuntiantur K.

c') quarta R.

d') misceatur M.

e') non cupantur R.

f') ipsis K.

g') om. K.

h') om. K.

i') om. K.

j') nullum M; nullus C.

k') ut M; om. K.

l') oportet C.

m') davor eine Oberlänge getilgt M.

n') aliis K.

o') progre grediuntur (Zeilenwechsel) C.

p') revocari K.

Polycarp 6.4.61

1185

q') vos auctoritate C.

r')-r') intimetis - esse om. K.

s') noss M.

Polycarp 6.4.62

1186

62.a

Quod autem frater sororve uxoris tue cognati nomine dicuntur, equivocationis iure fit et

necessitate vulgaris appellationis potius quam ulla causa cognationis. Uxor enim fratris

fratrissa potius quam cognata vocatur, mariti frater levir dicitur, duorum autem fratrum b c

uxores ianitrices vocantur, quasi eandem ianuam terentes vel per eandem ianuam iter d e

habentes. Viri soror glos appellatur, sororis autem vir non habet speciale nomen nec uxoris

frater.

a) kein Absatz zu VI 4,61 K.

b) qua C.

c) levi K.

d) terrentes M.

e) om. K.

Polycarp 6.4.63

1187

63. Ex decretis Zachari. pape . a

De gradibus propinquitatis , super quibus parvitatem meam vobis consulere placuit, quod ego b

cum omnibus orthodox. fidei cultoribus sentio, ratum duxi paucis absolvere. Ab his omnino

dissentio, qui pervers. parentel. successiones supputantes gradus diducunt et de uno duos c d e

constituunt ac per hoc primum gradum secundum, secundum vero tertium efficiunt sicque ex

omni parte seriem generationum corrumpunt, ut cum arborem, que de parentela compingitur,

ab ipsis abscisam conspicimus, corpus ut ita dicam truncatum suis artubus videatur . Igitur f

parentelæ gradus a nobis taliter computatur . Siquidem ego et frater meus una generatio sumus g

primumque gradum efficimus nulloque gradu distamus. Rursus filius meus fratrisque mei filius

secunda generatio sunt ac gradum secundum faciunt nec a se gradu aliquo separantur . Atque h h i

ad hunc modum c.tere successiones numerand. sunt. Porro autem de affinitate, quam dicitis j

parentelam esse, que ad virum ex parte uxoris seu que ex parte viri ad uxorem pertinet,

manifestissima ratio est , quia si secundum divinam sententiam ego et uxor mea una caro k k

sumus, profecto mihi et illi mea suaque parentela propinquitas una efficitur. Quocirca ego et

soror uxoris mee in uno et primo gradu erimus, filia vero eius secundo gradu, neptis vero

tertio eoque modo utrique in ceteris agendum est successionibus. Uxorem vero propinqui l m n

mei cuiuscumque gradus sit, ita me oportet attendere , quemadmodum ipsius quoque gradus o

aliqua femina propri. propinquitatis sit . Quod nimirum uxori mee de propinquarum suarum p q r

viris et cunctis cognationis gradibus convenit observare. Qui vero aliorsum sentiunt, antichristi s

sunt.

a) prophet. R.

b) ppinquitatis R.

c) succeccsiones K.

d) grudus K.

e) didicunt K; dicunt R.

f) om. C.

g) conputabitur C.

h) secundum gradum C.

i) separentur K.

j) in K.

k) ratione M.

l) eo K.

m) utrinque K.

n) ppinqui R.

o) teilweise auf Rasur M.

p) ppri. R.

q) steht bereits nach femina C.

r) Quia K.

s) autem C.

Polycarp 6.4.64

1188

64. Fabianus papa.

Consanguineos extraneorum nullus accuset vel consanguinitatem in synodo computet, sed

propinqui, ad quos tota progenies pertinet, id est pater , mater , soror, frater, patruus, a a

avunculus, amita, matertera et eorum procreatio. Si autem tota progenies defecerit, ab

antiquioribus et veratioribus, quibus eadem propinquitas nota sit, episcopus canonice requirat,

et si inventa propinquitas fuerit, separentur.

a) mater pater C.

Polycarp 6.4.65

1189

65. Sacramentum de parentela . a a a

De illa parentela, quam dicunt esse inter illum scilicet N. et istam eius coniugem N., quicquid b

inde scis aut audisti a tuis vicinis aut a tuis antiquioribus propinquis, quod tu per nullum

ingenium nec propter amorem nec propter timorem aut per pretium aut premium aut per c d e

consanguinitatem celabis episcopo tuo aut eius misso, sic te Deus adiuvet et iste sanctorum

reliqui..

a) Rubrik De iuramento M; Rubrik Sacramentum parentele, ferner Sacramentum de parentela,

quod facere debet propinquus qui computat C.

b) .s. K; om. CR.

c) om. MC.

d) om. C.

e) premio MK; om. C.

Polycarp 6.4.66

1190

66. Iuramentum testium . a b b

Istud sacramentum, quod iste iuravit de illa parentela, que inter illum et eius coniugem N. c d

computatur, quod illud observabis , in quantum sapis aut audisti, sic te Deus adiuvet et iste e f g h

sanctorum reliqui. . g

a) kein Absatz zu VI 4,65. C.

b) om. MC.

c) om. C.

d) om. C.

e) folgt tu KR; om. C.

f) observaberis R.

g)-g) om. C.

h) istorum K.

Polycarp 6.4.67

1191

67. Iuramentum de incestuoso discidio . a a

Ab isto die inantea quod tu per nullum ingenium te sociabis huic tue consanguine. nec in

coniugio nec in adulterio nec cum illa ad unam mensam manducabis et bibes aut sub uno tecto

manebis nisi in ecclesia aut in aliquo publico loco , ubi nulla mala suspitio possit esse, ut ibi b

coram testibus idoneis pro certa necessitate pariter colloquamini, nec aliam coniugem accipies,

nisi forte post actam p.nitentiam tibi licentia data fuerit ab episcopo tuo aut eius misso, sic te

Deus adiuvet et iste sanctorum reliqui..

a)-a) om. M; Rubrik Sacramentum, am Rand Sacramentum confirmatorum C.

b) om. K.

Polycarp 6.4.68

1192

68. Ex quinto libro codicis Iustiniani. a

Iubemus ut, quicumque mulierem cum voluntate parentum aut, si parentes non habuerit, sua

voluntate maritali affectione in matrimonio acceperit, etiam si dotalia instrumenta non

intercesserint nec dos data fuerit, tamquam si cum instrumentis dotalibus tale matrimonium

processisset, firmum coniugium eorum habeatur. Non enim dotibus, sed affectu matrimonia b b

contrahuntur.

a) Inskr. om. K.

b) eorum coniugium K.

Polycarp 6.4.69

1193

69. Item Ulpianus in L. libro Dig(estorum) . a

Nuptias non concubitus, sed consensus facit.

a) om. M; digestorum KR; dig) C.

Polycarp 6.4.70

1194

70. Nicholaus.

Sive de coniugii f.dere sive de adulterii crimine iudicium sit agitandum, nulla ratio patet a

Thyebirgam cum Lothario posse inire certamen, nisi prius ad tempus fuerit sue potestati et

consanguineis propriis libere sociata. Inter quos etiam locus providendus est, in quo nulla vis

multitudinis formidandum et non sit difficile testes producere vel ceteras personas, que tam a b

sanctis canonibus quam a venerandis Romanis legibus in huiusmodi controversiis requiruntur. c d

a) korr. in ratione C.

b) formidanda C.

c) venerandæ K.

d) contraversis M.

Polycarp 6.4.71

1195

71. Iuramentum ad reconciliandam viro uxorem dimissam. a

Ab isto die inantea istam coniugem illam, quam iniuste dimiseras, ita tenebis per rectum, sicut

maritus suam debet habere coniugem in dilectione et debita disciplina, nec eam per ullum

malum ingenium a te separabis nec ea vivente aliam accipies, sic te Deus adiuvet.

a) Rubrik om. M.

Polycarp 6.4.72

1196

72. Augustinus ad Pollentium in libro II. a b b b

Quod autem tibi durum videtur, ut post adulterium reconcilietur coniux, si fides adsit, non c c c

erit durum. Cur enim adhuc deputamus adulteros vel quos credimus baptismate ablutos vel

p.nitentia esse sanatos? Hec crimina in veteri lege Dei nullis sacrificiis mundabantur, que novid

testamenti sine dubitatione mundantur, et ideo tunc omnino prohibitum est ab alio d

contaminatam accipere uxorem, quamvis David Saulis filiam, quam pater eiusdem mulieris ab

eo separatam dederit alteri, tamquam novi testamenti prefigurator sine cunctacione receperit. e

Nunc autem posteaquam Christus ait adulter.: "Nec ego te condemnabo, vade, deinceps noli

peccare", quis non intelligat maritum debere ignoscere, quod videt ignovisse Deum amborum, f

nec iam se debere adulteram dicere, cuius p.nitentis crimen deletum est a Deo? g

a) Pollemium M.

b) II. libro II. M.

c) om. M.

d) korr. in novo testamento C.

e) dederat C.

f) quia K.

g) om. C.

Polycarp 6.4.73

1197

73. Gregorius Mauritio imperatori, ob quendam comitem, qui nepotis sui mortui desponsatam

duxit uxorem.

Qui desponsatam puellam proximi sui acceperit in coniugium, anathema sit ipse et omnes

consentientes ei , quia secundum legem Dei mori decernitur. Nam divin. legis mos est a bb

sponsas appellare coniuges , ut in evangelio: "Accipe Mariam coniugem tuam", et illud in c

deuteronomii: "Si quis cuiuslibet hominis desponsatam puellam in agro vel in quolibet loco d

oppresserit vel adduxerit in domum suam, moriatur, quia uxorem proximi sui violavit, non que

iam uxor erat, sed que a parentibus uxor fieri debebat." Et infra: Sicut nulli christiano licet de e e

sua consanguinitate, vel quam cognatus habuit , uxorem accipere, sic etiam nec licet cuiquam f g

de consanguinitate uxoris sue vel quam cognatus eius habuit , in matrimonium assumere. f h

a) sibi K.

b) est mos C.

c) coniugem K.

d) aliquo C.

e) apparentibus C.

f)-f) vel - consanguinitate om. K.

g) habuerit C.

h) habuerit C.

Polycarp 6.4.74

1198

74. Iohannes Crisostomus super Matheum.

Matrimonium quidem non facit coitus, sed voluntas, et ideo non solvit illud separatio corporis,

sed voluntatis. Ideo qui dimittit coniugem suam et aliam non accipit, adhuc maritus est. Nam

etsi corpore iam separatus est, tamen adhuc voluntate coniunctus est. Cum ergo aliam

acceperit, tunc plene dimittit. Non ergo qui dimittit mechatur, sed qui alteram ducit . a

a) folgt ohne Absatz Idem. Matrimonium non facit choitus, sed voluntas. Consensus igitur si

solus in nuptiis defuerit, cetera omnia etiam cum ipso choitu celebrata frustrantur. C.

Polycarp 6.5.1

1199

V. De tempore nuptiarum. a

1. Ex concilio Billed . b b b

Quod non oporteat a septuagesima usque in octavam pasche et tribus ebdomadibus ante c

festivitatem sancti Iohannis et ab adventu Domini usque post epyphaniam nuptias celebrare. d e

Quod si factum fuerit, separentur.

a) Zahl om. MK.

b) om. M.

c) ebdomatibus M.

d) aventu MR.

e) epyphanam M.

Polycarp 6.6.1

1200

VI. De observatione compatris et commatris . a b

1. Innocentius Exuperio episcopo.

Si quis unus ex coniugio filium aut filiam alterius sacro fonte susceperit aut ad chrisma c

tenuerit vel ad christianitatis misterium, ambo vir et mulier compatres parentibus infantis facti d

sunt, quia vir et mulier una caro effecti sunt. d

a) Zahl om. M.

b) ante correctionem: matris M.

c) unius MC.

d)-d) compatres - mulier om. K.

Polycarp 6.6.2

1201

2. Ex concilio Triburiensi, cui interfuit Arnulfus rex. a

Qui spiritualem habet compatrem, cuius filium de lavacro sacri fontis accepit , et eius uxor b

commater non est, liceat ei defuncto compatre suo eius viduam ducere uxorem, si nullam

habent consanguinitatis propinquitatem. Quid enim? Numquid non possunt coniungi , quos c

nulla proximitas carnalis vel in id generatio secernit spiritualis? d

a) Rubrik erst vor dem nächsten Kap. MK.

b) acceperit C.

c) coniugi C.

d) carnis K.

Polycarp 6.6.3

1202

3. Ex epistola Pascalis pape II. ad Reginum episcopum . a bc c c

Post uxoris obitum cum commatre uxoris viri superstitis coniugio copulari nulla videtur ratio d d

vel auctoritas prohibere. Neque enim cognationi carnis cognatio spiritus comparatur neque per

carnis unitionem ad unitionem spiritus pertransitur . § Post susceptum vero de fonte filium vel e

filiam spiritualem, qui ex compatre vel commatre nati fuerint, matrimonio coniungi non

possunt, quia leges seculi non emancipatos adoptivis prohibent copulari . f g

a) davor Rubrik des vorhergehenden Kap. MK.

b) om. M.

c) am Rand M.

d) korr. in virum superstitem C.

e) pertransit? R.

f) folgt filiis C.

g) folgt Uxoris defuncte conmatrem superstitem virum habere uxorem ita intelligitur, si illa

fecit sibi istam conmatrem, antequam se faceret (ante correctionem: fecerat) istius coniugem. C.

Polycarp 6.7.1

1203

VII. De muliere, que ante mundum sanguinem ecclesiam intrat et que nupserit hoc tempore. a bc

1. Ex penitentiali Theodori.

Mulier que intrat ecclesiam ante mundum sanguinem post partum, si masculum genuerat,

XXXIII dies, si femina , LXVI , si autem presumpserit ante tempus prefinitum ecclesiam d e

intrare, tot dies in pane et aqua peniteat, quot ecclesia carere debuerat. Qui autem concubuerit

cum ea his diebus, X dies peniteat in pane et aqua. f

a) Zahl om. MK.

b) in ecclesia M.

c) intrat ecclesiam K.

d) feminam KC.

e) folgt d(ies) K.

f) om. R.

Polycarp 6.7.2

1204

2. Gregorius Augustino.

Cum enixa fuerit mulier, post quot dies debeat ecclesiam intrare, testamenti veteris

perceptione didicisti, ut pro masculo diebus XXXIII, pro femina LXVI. Quod tamen a

sciendum est, quia in misterio accipitur. Nam si ora eadem, qua genuerit, actura gratias intret b

ecclesiam, nullo peccati pondere gravatur . Voluptas carnis, non dolor, in culpa est. Et infra : c dd

Ad eius vero concubitum vir suus accedere non debet, quoadusque qui gignitur ablactetur.

Eis , que filios suos ex prava consuetudine aliis ad nutriendum tradunt, nisi purgationis tempus e

transierit, viri sui non debent admisceri , quippe quia et sine partus causa, cum in consuetis f f g g g

menstruis detinentur, viris suis misceri prohibentur, ita ut morte lex sacra feriat, si quis vir ad h

menstruatam mulierem accedat. que tamen mulier, dum consuetudinem menstruam patitur, i

ecclesiam intrare debet, quia natur. superfluitas in culpam non debet imputari, et per hoc,

quod invita patitur, iustum non est, ut ab ingressu ecclesie privetur. sancte autem j

communionis misterium in hisdem diebus percipere non debet prohiberi. Vir autem cum

propria coniuge dormiens nisi lotus aqua intrare ecclesiam non debet, sed neque lotus intrare

statim debet. Lex autem veteri populo precipit, ut mixtus vir mulieri et lavari aqua debeat et k k

ante solis occasum ecclesiam non intrare. Quod amen intelligi spiritualiter potest. Et infra : l m n n

Et quamvis de hac re diversi diversa sentiant, Romanorum tamen antiquioribus semper usus o

fuit post amixtionem propri. coniugis et lavacri purificationem querere et ab ingressu ecclesie p

paululum reverenter abstinere. Si quis vero sua coniuge non cupidine voluptatis raptus , sed q r r

solummodo creandorum liberorum gratia utitur, iste profecto sive de ingressu ecclesie seu de

sumendo corpore Domini suo relinquendus est iuditio. s

a) preceptione CR.

b) factura C.

c) pregravatur K.

d) om., statt dessen Lücke M.

e) Ei MK.

f) viris suis K.

g) admisceri non debent K.