Gravimetriya usulida mutaxassisligiga qarab kalsiy, magniy, temir, alyuminiy va oltingugurt miqdorini aniqlash

REJA:

1 Gravimetriya usulida mutaxassisligiga qarab kalsiy, magniy, temir, alyuminiy va oltingugurt miqdorini aniqlash

2 Kalsiy ionining miqdorini aniqlash

3 Magniy ionining miqdorini aniqlash

4 Temir ionining miqdorini aniqlash

5 oltingugurt ionining miqdorini aniqlash

Gravimetriya usulida mutaxassisligiga qarab kalsiy, magniy, temir, alyuminiy va oltingugurt miqdorini aniqlash

Gravimetriyada bajariladigan ishlar Moddani miqdoriy analizga tayyorlash. Miqdoriy analizda ko‘pincha ko‘p jinsli moddaning avval kimyoviy tarkibini aniqlashga to‘g‘ri keladi. Texnika mahsulotlari har xil agregat holatlarda (suyuq, gaz yoki qattiq holatlarda) bo‘lishi mumkin. Suyuq va gaz holatlarda namuna bir jinsli bo‘lgani uchun analizga olish unchalik qiyinchilik tug‘dirmaydi, lekin qattiq namunalar geterogen aralashmalardan iborat bo‘lib, bunday moddani analizga tayyorlashda o‘rtacha namuna olish kerak bo‘ladi. O‘rtacha namuna olish moddaning fizikaviy holatiga, uning tuzilishiga bog‘liq bo‘ladi. Tekshiriladigan moddaning tarkibini analizdan oldin aniq bilish lozim, aks holda analiz natijasi xato bo‘lishi mumkin. O‘rtacha namuna olishda modda maydalanadi va aralashtiriladi. Modda maxsus mexanizmlar (maydalagich, tegirmon va b.) yordamida maydalanadi. O‘rtacha namuna olish uchun kvadratlash yoki boshqd usuldan foydalaniladi. Buning uchun modda qog‘oz sirtiga kvadrat yoki doira shaklida bir tekis yoyiladi. So‘ngra bu kvadrat diagonallar bo‘yicha to‘rt qismga bo‘linadi va ikkita qarama-qarshi tomondagi modda tashlab yuboriladi, qolgan ikkitasi esa bir-biriga qo‘shiladi. Kvadratlash namuna massasi 3 g qolguncha bir necha marta takrorlanadi. So‘ngra analiz qilinadigan modda zarrachalari chinni yoki agat hovonchada yana maydalaniladi va byuksga solinadi. Shu tariqa hosil qilingan materialdan analiz uchun namuna tortib olinadi. 50 Tortim miqdorini tanlash. Analiz uchun kerakli modda miqdorini tanlash analiz usullari (makro-, yarimmikro- yoki mikroanaliz), cho‘kmaning turi (kristall yoki amorf), ba’zan esa cho‘kmaning eritish natijasida yo‘qolishi bilan aniqlanadi. Amalda mikroanalizda hosil bo‘ladigan kristall cho‘kmaning massasi 0,5 grammga yaqin, amorf cho‘kmalarning massasi 0,1– 0,3 g atrofida bo‘lishi kerak. Ana shuning uchun ham hosil bo‘ladigan cho‘kmaning va aniqlanayotgan elementning taxminiy miqdorini hisobga olgan holda tortim massasi avvaldan belgilab olinadi.

Kalsiy ionining miqdorini aniqlash

Kalsiy moddasi sut va sut mahsulotlari, petrushka, ko’k piyoz, xurmo va quritilgan mevalar tarkibida ko’p uchraydi. Organizmning o’sishi uchun kalsiy moddasi muhim ahamiyatga ega. Unga bo’lgan talab o’sishning birinchi yilida va balog’atga etgan davrda ancha yuqori bo’ladi. O’sayotgan organizm uchun kalsiy va fosforning miqdori meyorida bo’lishi zarur. Qon hosil bo’lishi va qonning ivishida ham kalsiy muhim rol o’ynaydi. Yosh bolalarning suyaklari va asab to’qimalarining o’sish jarayonida organizm kalsiydan foydalanadi. Shuning uchun ham oziqalar tarkibidagi kalsiyning miqdorini aniqlash zarur. Quyidagi tajribada suzma (tvorog) va go’sht tarkibidagi kalsiyning miqdori aniqlanadi. Suzma (tvorog) va go’shtdagi kalsiy (Ca) miqdorini aniqlash uchun ishlatiladigan asbob va materiallar: go’sht, tvorog, 10% li HCl, distillangan suv, ammiak, sirka kislotasi.Suzma (tvorog)dan va go’shtdan 12,5 grammdan olib tigelga solib quritamiz. So’ngra quritadigan shkafda doimiy massa qolguncha quritamiz. So’ng ularni mufel pechida quritamiz. Kul qora rangga kirib ketishi kerak. So’ngra 10 ml 10%li HCl quyib 5 minut suv hammomida qizdirib, 25 ml li kolbaga filtrlaymiz. Filtratni ham yuvish kerak. Yuvish uchun 3ml HClni 1 litr suvda eritish kerak bo’ladi. Keyin ustiga suv quyib 25 ml ga etkaziladi. So’ngra 1ml mineralizatga 4-5 tomchi ammiak tomiziladi. Agar cho’kma tushsa 0,5 ml sirka kislotasini tomchilab quyib eritamiz. So’ngra uni filtrlab olinadi. Filtrlangan 1ml eritmaga shovel kislotasining ammoniyli tuzi (ammoniy oksalat) ni eritmasini tomizamiz. Shunda u oq cho’kmaga tushadi. Bu esa go’sht va tvorogda Ca elementini borligini ko’rsatadi.