Графикаси касб-ҳунар коллежлари учун ўқув қулланма

АНИМАЦИОН ТАСВИРЛАРНИНГ ХУСУСИЯТЛАРИ 
 Анимациянинг асосий тушунчалари.
 Macromedia Flash MX дастури. 
 Timelines палитраси. 
 Асбоблар 
палитраси 
тавсифи. 
Символлар: 
роликлар, 
тугмалар, тасвир. 
 Actions палитраси. Интерактив эффектлар. Анимация 
яратиш. 
 
Анимациянинг асосий тушунчалари. 
Анимация деганда, кетма-кет алмашиниб турадиган тасвирлар 
(кадрлар) асосида ҳосил бўладиган тасвирларнинг ҳаракатлари тушунилади. 
Flash да анимациянинг 2 хил усули мавжуд: кетма-кет ва интерполяцион 
анимация. 
Кетма-кет кадрли анимация. Бу усул олдиндан чизилган кадрларни 
кетма-кет тез ўтказишдан иборат. Мазкур ҳолда ҳаракатнинг пайдо бўлиши 
тасвирларни ўтказиш тезлиги ва қўшни кадрларнинг ўхшашлик даражасига 
боғлиқ. Кўрилаѐтган усулда анимацион ҳаракат GIF файлларни яратиш усули 
билан ўхшаш амалга оширилади. 
Интерполяцион анимация. Бу усулда бир неча таянч (калит) кадрлар 
асосида оралиқ кадрларни яратиш кўзда тутилади (tweening animation). 
Масалан, бирор бир фигурани экраннинг чап қисмидан ўнг қисмига 25 та 
кадр орқали ўтказиш керак бўлсин. Биринчи усулда ушбу анимацияни 
яратмоқчи булсак, кадрларда фигурани кетма-кет силжитишимизга тўғри 
келади. Агар ҳаракатланиш вақтида фигура йўқолиб кетиши ѐки шаклини 
ўзгартириши зарур бўлиб қолса, унда кадрларни кетма-кет чизиш жуда ҳам 
кўп иш вақтини талаб қилади. Айнан ана шу ҳолатлар холи бўлгани учун 
ҳам иккинчи усул устун туради. Оддий ҳолларда фақат иккита калит кадр: 
бошланғич ва якунловчи кадрлар яратилади. Одатда Flash оралиқ кадрларни 
чизиқли қонуният асосида яратади, лекин фойдаланувчи экспоненциал 
қонуниятни, яъни оралиқ нуқталардаги кўринишлардан баъзиларини 
яратишни ҳам қўллаши мумкин.
Компьютер анимациясининг асосий тамойиллари кузатувчи кўз олдида 
ҳаракатнинг турли ҳолатларини ўзида сақловчи кадрлар кетма-кетлигининг
жуда тез алмашинувидир. Ҳаракат деганда саҳнадаги объектнинг кўчиши, 
буралиши билан бир қаторда уларнинг шакл ва ранг ўзгаришлари ҳам 
тушунилади. Одатда кадр алмашиш тезлиги бир сонияда 12 тадан кам 
бўлмаслиги керак. Бирор мақсад платформасини аниқлашда кадрлар
ўзгариш тезлигини тўғри танлаш муҳим аҳамиятга эга. Масалан 
киномотографияда бу бир сонияда 24 кадр, РAL/SECAM ва NTSC 
телевизион форматларда мос равишда бир сонияда 25 ва 30 кадр тўғри 
келади.
Кўпчилик анимацион дастурларда калитли анимация усули қўлланади 
(Keyframe animation). Бу усулнинг моҳияти кадрларнинг асосий (калит) ва 

---

76 
оралиқ турларга бўлишидан иборат. Асосий кадрларда рассом - аниматор 
асосий (таянч) ҳолатларни беради, масалан спортчининг сакрашдан олдинги 
ва келиб тушгандан кейинги ҳолатлари. Оралиқ кадрларни аниматор берган 
қийматлар орқали дастурнинг ўзи аниқлайди. Ҳамма ҳолларда ҳам калитли 
анимация усулини танлаш мақсадга мувофиқ эмас. Масалан объектни
фазода мураккаб буралишларни бажаришга мажбур этиш учун унинг ўнлаб 
(ҳатто юзлаб) калит кадрларни бериши ўрнига, унинг сплайн
троекториясини чизиш осонроқ бўлади. Бундай анимацияга параметрик 
анимация дейилади. Одатдан у анимацион эффектлар тўплами шаклида 
ҳосил қилинади. Бу тўпламдан фойдаланиш учун бошланиш даври ва 
давомийлигини бериш, параметрларни ўрнатиш етарли, қолган барча ишни 
анимацион дастурнинг ўзи бажаради.