Graduate qualifying work

Qarzni bekor qilish / qarzni kechirish
tashqi
qarz
(to'lash
qarz
qiziqish
to'lovlar)
ba'zi
-
-
-
Tashqi qarzning o'sishi bilan bog'liq muammo tufayli rivojlangan mamlakatlarga rivojlanayotgan 
iqtisodiyotlar tomonidan to'lanmagan qarzlarini bekor qilish uchun bosim mavjud.
Argument shundan iboratki, qarzni bekor qilish iqtisodiy rivojlanishni yaxshilashga katta 
hissa qo'shishi mumkin, chunki u qarz foizlarini to'lash uchun chet elga jo'natish o'rniga, 
oluvchi mamlakatga sarmoya kiritish uchun resurslarni bo'shatadi.
Ushbu xarita dunyo mamlakatlari qancha tashqi qarzga ega ekanligini foizda ko'rsatadi.
24

---

O'zbekiston yashil rangga bo'yalgan, ya'ni yalpi ichki mahsulotning 13-20% tashqi 
qarzi bor. Bu shuni ko'rsatadiki, ba'zi Evropa mamlakatlari yalpi ichki mahsulotga nisbatan 
100% dan ortiq tashqi qarzga ega.
6
Ushbu jadvalda O‘zbekistonning tashqi qarz miqdori bo‘yicha jahon reytingidagi darajasi ko‘rsatilgan. Biz 
101-o'rinda edik
st
2016 yilda taqdim etilgan ma'lumotlarga asoslangan joy.
6
Wikipedia.com
25

---

2.2 Dunyodagi tashqi qarzlarning hozirgi holati va tendentsiyalari
Qarz hukumatlar va xususiy firmalar uchun, ayniqsa barqaror rivojlanish va 
tarkibiy o'zgarishlarni uzoq muddatli moliyalashtirish nuqtai nazaridan barcha 
moliyalashtirish strategiyalarining asosiy tarkibiy qismidir. Qarz majburiyatlarining 
uzoq muddatli barqarorligining eng muhim mezoni qarz olish unumli 
investitsiyalarni oshirish maqsadiga xizmat qilishidir. Agar shunday bo'lsa, ichki 
daromad va eksport tushumlarining o'sishi qarz zaxirasining o'rtacha foiz stavkasi va 
to'lov muddatini hisobga olgan holda, to'lanmagan qarz majburiyatlariga xizmat 
ko'rsatishni qoplashi kutilmoqda. Ikkinchi asosiy mezon bunday qarzni (qayta) 
moliyalashtirishning shartnoma shartlariga taalluqlidir. Rivojlanayotgan 
mamlakatlarda tuzilmaviy o'zgarishlar uchun qarz mablag'larini safarbar qilish 
maqsadiga ko'proq kredit berish shartlari muvofiqlashtiriladi,
Tashqi qarzdorlik, ayniqsa, suzuvchi valyuta kurslari tizimi, ochiq 
kapital hisoblari va xalqaro moliya bozorlariga tez integratsiyalashuv 
sharoitida rivojlanayotgan mamlakatlar uchun muhim muammolarni 
keltirib chiqaradi. Rivojlanayotgan mamlakatlarning xorijiy valyutadagi 
qarzdorlar sifatidagi tarixiy mavqei, masalan, tovarlar narxining pasayishi 
davrida tashqi ta'sirlarga nisbatan zaiflikning takroriy manbai bo'lib kelgan. 
Buning sababi shundaki, tashqi qarz majburiyatlariga xizmat ko'rsatish 
pirovard natijada yetarli eksport tushumini (yoki boshqa daromad 
shakllarini) olishni talab qiladi. Shu bilan birga, valyuta kursining 
o'zgaruvchanligi tashqi qarz qiymatiga va eksport tushumiga qarama-
qarshi yo'nalishda ta'sir qilishi mumkin. Shunday qilib,
Xalqaro davlat moliya oqimining yetarli emasligi va imtiyozli resurslardan 
foydalanishning cheklanganligi fonida1 rivojlanayotgan mamlakatlar xalqaro moliya 
bozorlarida tijorat shartlari asosida rivojlanish moliyasini ko‘paytirmoqda. Shuningdek, 
ular o'zlarining ichki moliyaviy bozorlarini norezident investorlar uchun ochdilar,
26

---

va ular o'z fuqarolari va firmalariga xorijdan qarz olish va sarmoya kiritish imkonini berdi. Xalqaro 
moliya bozorlariga kirishning kengayishi kapitali taqchil bo'lgan mamlakatlarga juda zarur bo'lgan 
mablag'larni tezda jalb qilishda yordam berishi mumkin bo'lsa-da, bu ularni qarz shartnomalarining 
yuqori risk profiliga, ya'ni qisqaroq muddatlarga va ko'proq o'zgaruvchan moliyalashtirish 
xarajatlariga, shuningdek, xususiy kreditlarning keskin o'zgarishiga olib keladi. kapital oqimi. Tabiiy 
ofatlar, pandemiyalar yoki siyosiy beqarorlik epizodlari kabi boshqa ekzogen zarbalar bilan birgalikda 
xalqaro kreditorlar tomonidan barqaror deb hisoblangan tashqi qarz yuklari tezda barqaror bo'lib 
qolishi mumkin.