Государственная инспекция по надзору за безопасным ведением работ

 - ҳимояланадиган қурилиш; 
2
 - металл коммуникациялар
 
 3-расм. Стерженли яшинқочиргичдан ҳимояланадиган 
қурилишгача бўлган энг кам рухсат этилган масофалар
4-расм. Боғланган тросни ўртасидан ҳимояланадиган қурилишгача бўлган энг кам рухсат 
этилган масофалар

---

112 
Яшинқочиргич ва иморатлар орасидаги масофа транспорт воситалари эркин ўтишини таъминлаши керак.
9. Ҳимояланадиган қурилишга юқори потенциаллар киришининг олдини олиш учун, металл 
коммуникациялари бўйлаб ерости яшинни бевосита уришидан ҳимоялайдиган заминлагичларни, ҳамда бино ёки 
қурилишдан чиққан коммуникациялардан, шунингдек ихтиёрий вазифадаги кабеллардан 
з
S
масофага чиқарилган 
уларга уланадиган металл симларни жойлаштириш зарур. Бу масофа қуйидаги боғланишлар билан аниқланади:
и
з
R
,
S
5
0

- стерженли яшинкетгазгичлар учун масофа, м; 
и
з
R
,
S
3
0

- тросли яшинқочиргичлар учун масофа, 
м; бу ерда 
и
R
- яшинни бевосита уришидан ҳимоялайдиган ҳар бир заминлагични импульсли қаршилиги, Ом. 
Масофа
з
S
камида 3 м тенг қилиб қабул қилиниши керак. Агар металл ерсоти қувурўтказгичлар ва 
кабеллар ҳимояланадиган бинога киритилмаса, қўшни ҳимояланадиган бинога улар кирган жойгача бўлган 
масофа 50 м дан ортиқ бўлса, унда 
з
S
масофа 1 м гача камайтирилиши мумкин. 
10. Ҳар бир яшинқочиргич ўз заминлагичига эга бўлиши шарт. Ҳар бир алоҳида турувчи стерженли
яшинқочиргични заминлагичи учун ва тросли яшинқочиргични ҳар бир токқочиргичи учун импульсли қаршилик 
кўпи билан 10 Ом бўлиши керак. 
Солиштирма электр қаршилиги 500 Ом·м ва ундан ортиқ бўлган тупроқларда ҳимояланадиган қурилишдан 
яшинқочиргични мазкур Йўриқномани 8, 9-бандларига мувофиқ кўрсатилган масофага узоқлаштириш билан ҳар 
бир заминлагичнинг импульсли қаршилигини 40 Ом гача кўпайтириш мумкин. Тупроқни солиштирма электр 
қаршилиги 500 Ом·м дан ортиқ бўлганда, 
и
R
ни қиймати 25 Ом дан кўп бўлса, 
з
S
ва 
в
S
масофалар 1 м гача 
камайтирилиши мумкин. 
Агар ПА омборининг ПМ сақланадиган бир неча иморати жойлашган ҳудуд тупроғининг солиштирма 
электр қаршилиги 1000 Ом·м ва ундан ортиқ бўлса, ҳар бир яшинқочиргичнинг заминлагичини ягона заминлаш 
тизимига бирлаштиришга йўл қўйилади.Тизимнинг импульсли қаршилиги лойиҳа билан белгиланиши керак. 
Заминлаш тизимини бириктирадиган симларининг тупроқни солиштирма электр қаршилигига боғлиқ ҳолдаги 
чегаравий рухсат этилган узунликлари қуйида келтирилган. 
Тупроқни солиштирма электр қаршилиги, Ом·м 
1000
2000
3000
5000
10000 20000 
Заминлагичларни бириктирадиган симларининг 
чегаравий узунликлари, м 
100
150
200
250
350
450
Алоҳида заминлагичлар ўртасидаги бириктирувчи ўтказгичлар ҳимояланадиган қурилишдан мазкур 
Йўриқномани 8, 9-бандларига мувофиқ кўрсатилган масофага узоқлаштирилган бўлиши керак. 
11. Иморатлар ва биноларда катта кўламдаги металл коммуникациялар мавжуд бўлса, шунингдек ПА металл 
идишларда (бочкалар, кутиларда) сақланган ҳолларда, электростатик индукциядан ҳимоя қилиш учун тегишли 
заминлагичи бўлган металл сеткани (турни) бино томи бўйлаб ётқизишни ва бинода турган барча металл 
конструкцияларни заминлаштиришни таъминлаш зарур. 
Иккиламчи таъсирлардан ҳимояловчи заминлагич иморатнинг ташқи томонидан, уни периметри бўйлаб 
фундаментдан 0,5-1 м масофада ерга 0,5 м чуқурликда ётқизиладиган контур кўринишида бажарилиши зарур. 
Саноат частотасидаги токни тарқалишига контурнинг қаршилиги кўпи билан 10 Ом бўлиши керак. Бу қаршиликни 
пасайтириш учун ерга кўмилган барча қувурўтказгичларни (сувўтказгич, иситиш қувурлари ва шу кабиларни) 
заминлагичга улашга рухсат этилади. 
Солиштирма электр қаршилиги 500 Ом·м ва ундан ортиқ бўлган тупроқларда заминлагич қурилманинг 
қаршилиги мёъерланмайди. 
Яшинни бевосита уришидан ҳимояловчи ва иккиламчи таъсирларидан ҳимояловчи заминлагичларни бир-
биридан мазкур Йўриқномани 8, 9-бандларига мувофиқ кўрсатилган масофаларга узоқлаштириш керак.