Gormonlarning sitozilli ta’sir etish mеxanizmi

Qalqonsimon bez funktsiyasini buzilishi.

iperfunktsiya – yodtironinlarni xaddan tashqari ko’payib ketishi kuzatiladi – tireotoksikoz yoki Bazedov kasalligi. Bunda kasallarni qonida T₃ miqdori oshgan bo’ladi.

Tireotoksikozni belgilari: Uglevodlarni va yog’ depolaridagi triglitseridlarni parchalanishi tezlashishi. Yog’ kislotalarni, glitserinni va glikoliz substratlarini parchalanishini tezlashishi O₂ sarf bo’lishini ko’paytiradi. Bunda mitoxondriya kattalashib, bo’rtib qoladi, ularni shakli o’zgaradi. Shu sababli tureotoksikozni og’ir formalarini Mitoxondriya kasalligi ham deyiladi. Kasallik davom etgan sari organizmda oqsillarni parchalanishu ustunlik qila boshlaydi, bunda N₂ yo’qotish natijasida (-) manfiy azot balansi kuzatiladi.

Kasallikni tashqi belgilari ham bor: Asosiy almashinuvni kuchayishi, tana haroratini ortishi, vazn kamayishi, taxikardiya, asabiylik, ko’zlarni olayib ketishi. Bu turdagi o’zgarishlar xirurgik yo’l bilan yoki gormonlarni hosil bo’lishini pasaytiruvchi preparatlar yordamida tuzatiladi.

Gipofunktsiya – chaqaloqlardagi yoki yosh bolalarni gipofunktsiyasi kretinizm yoki bolalar miksidemasi deyiladi. Bunga ko’zga yaqqol tashlanib turadigan jismoniy va aqliy zaiflik, bo’yi past bo’lishi, tana nopropartsional tuzilishi xos. Moddalar almashinuvi juda pasr, tana harorati ham me’yordan past.

Sababi: Yodtironinlarni hujayrani o’sishi, ko’payishi va diferensirovkasiga ta’siri kamayishi. 

Katta odamlardagi gipofunktsiya – miksidema deyiladi. Tashqi ko’rinishidan bu odamlar sog’lardan farq qilmaydi. Lekin ularda metabolizm pasaygan, tana harorati ham past, hotirasida buzilishlar, terini yangilanib turishi buzilgan (teri qurib ketadi), to’qimalarda uglevod va lipidlarni aerob parchalanishi va hamma energetik jarayonlar kamaygan. Bunday kasallarni gormon yuborish yo’li bilan davolash mumkin (T₃)