Gnoseologiya. Bilish haqidagi ta’limot

3-chizma

• 3-chizma
• Bilish bosqichlari

• Xissiy bilish (jonli mushohada);
• narsa-voqea, hodisalarning inson ongida bevosita aks etish jarayoni

• Xissiy bilish shakllari:
• sezgi
• idrok
• tasasvvur

• Aqliy (mantiqiy) bilish – narsa, hodisalar mohiyati, aloqa munosabat-lari ni bilish

• Aqliy (mantiqiy) bilish shakllari:
• tushuncha
• hukm (mushohada)
• xulosa

• Intuitiv bilish – g`ayrishuuriy bilish, to`satdan bilish.

4-chima

• 4-chima
• Bilish tarkibi
• Bilish subyekti (bilish harakatining sohibi, shaxs)
• Bilish obyekti (subyektning bilish faoliyati yo`naltirilgan narsa, hodisa, jarayon)
• Bilim (bilish natijasi)

5-chizma

• 5-chizma
• Bilish – insonning olamga faol munosabati.

• Faoliyatni
• rejalashtirish
• va amalga
• oshirish

• Oldindan
• ko`rish,
• bashorat
• qilish

• Olamni va
• o`z – o`zini
• anglash.

Bilish natijasi bilim. Bilim 3 shaklda namoyon bo`ladi:

- faoliyat ko`nikmasi - axborot - bilim, ilmiy-nazariy bilim.

Gnoseologiyada xaqiqat muammosi

Haqiqat – bilishning bosh maqsadi

Haqiqat – olamdagi narsa va hodisalarning inson ongida to`g`ri aks etishi, bilimlarimizning obyektiv reallikka mos kelishi

Haqiqatning shakllari : - obyektiv haqiqat absolyut (mutlaq) va nisbiy haqiqatlar konkret va abstrakt haqiqat

• 6-chizma

7-chizma

• 7-chizma
• Bilish. Ilmiy bilish.

• Insonning olam haqidagi bilimlari
• 2 ko`rinishda namoyon bo`ladi:
• Oddiy, kundalik bilim;
• Ilmiy, nazariy bilim.

• Bilish – olam,undagi narsa va hodisalarni,
• ularning xossa, xususiyatlari va
• munosabatarini anglash.

• Ilmiy bilimlar olamdagi narsa va hodisalarni
• maxsus faoliyat orqali chuqur, atroflicha
• o`rganish yordamida hosil qilinadi.

8-chizma

• 8-chizma
• Ilmiy bilishning o`ziga xos xususiyatlari:
• Ilmiy bilish – obektga yo’naltirilgan, Ilmiy bilish obektga yo’naltirilgan uzluksiz kechadigan murakkab jarayon, inson ma’naviy faoliyatining oliy ko’rinishi.

• Ilmiy bilish insondan maxsus tayyorgarlikni talab
• qiladi va u inson ma’naviy faoliyatining eng
• murakkab ko`rinishi –ilmiy tadqiqot faoliyati
• hisoblanadi.

• Ilmiy bilish natijalari –ilmiy bilim deb yuritiladi
• va u fanlar mazmunini tashkil qiladi.

• Ilmiy bilish jarayoni murakkab tarkibiga ega:
• Ilmiy bilish subyekti;
• Ilmiy biish obyekti;
• Ilmiy bilish metodlari;
• Ilmiy bilish shakllari.

9-chizma

• 9-chizma
• Ilmiy bilish darajalari.

• Empirik bilish – ilmiy
• bilishning quyi, narsa
• hodisalarni
• darajasi narsa
• hodisalarni tasvirlaydi.
• Empirik
• bilish metodlari:
• kuzatish, tajriba,
• tasvirlash o`lchash va
• Hokazo.

• Nazariy bilish – ilmiy
• biishning yuqori
• darajasi, narsalar
• mohiyatini tushuntiradi.
• Nazariy biish
• metodlari: tarixiylik
• va mantiqiylik,
• konkretlik va abstraktlik
• modellashtirish va hokazo.

Ilmiy bilish shakillari.

• Ilmiy bilish shakllari:
• ilmiy dalil;
• ilmiy muammo;
• ilmiy taxmin;
• ilmiy qonun;
• ilmiy nazariya;
• ilmiy kashfiyot;
• ilmiy bashorat.

• 10-chizma