Glossariy qonun ustivorligi

Barqarorlik –1) jamiyat hayotining osoyishtaligi; 2) ijtimoiy uzum elementlarining uyg`unligi; 3) jamiyatdagi ijtimoiy birliklar (millat, din, qatlam va boshqalar ) vakillarining hamkorligi va hamjihatligi.
ADT – Amerika davlatlari tashkiloti.
AI - Afrika ittifoqi
ABT – Afrika birligi tashkiloti
ANZYUS – Avstraliya, Yangi Zellandiya va Amerika Qo`shma Shtatlari.
BMT – Birlashgan Millatlar Tashkiloti
BOMKA – Markaziy Osiyoda chegaralarni boshqarishga ko`maklashish bo`yicha dastur
yeI – yevropa Ittifoqi
yevrOsIH – yevroosiyo iqtisodiy hamjamiyati
yeXHK – yevropada xavfsizlik va hamkorlik bo`yicha kengash
yeXHT - yevropada xavfsizlik va hamkorlik bo`yicha tashkilot
JSST – Jahon Sog`liqni Saqlash Tashkiloti
INOGEYT – yevropaga neft va gaz davlatlararo transportirovkasi dasturi
KADAP – Markaziy Osiyoda nakotiklarni tarqatishni oldini olish bo`yicha dastur
KXSHT – Kollektiv xavfsizlik to`g`risidagi shartnoma tashkiloti
MDH – Mustaqil davlatlar hamdo`stligi
MDH KXSH – Mustaqil davlatlar hamdo`stligining Kollektiv xavfsizlik to`g`risidagi shartnomasi
MOHT – Markaziy Osiyo hamkorligi tashkiloti
NATO – Shimoliy Atlantika shartnomasi tashkiloti
OQXJ – Orolni qutqarish xalqaro jamg`armasi
TASIS – Mustaqil davlatlar hamdo`stligi uchun texnik yordam
TRASEKA – Yevropa-Kavkaz-Osiyo transport karidori loyihasi
sARIKS – Narkotiklarning noqonuniy aylanmasi bilan kurash bo`yicha Markaziy Osiyo mintaqaviy axborot – muvofiqlashtiruv markazi
SHHT – Shanhay xamkorlik tashkiloti
SHHT MATT – Shanhay hamkorlik tashkilotining Mintaqaviy aksilterror tuzilmasi
MDH – Xalqaro amaliyotda mustaqil davlatlarning “hamdo`stlik” nomi ostidagi uyushmalalri, odatda, sobiq mustamlaka davlatlarining umumiy manfaatlari zamirida “norasmiy klublar” sifatida yuzaga kelgan. MDH ta`sischilari, shuningdek, “Hamdo`stlik na davlat, va na davlatlar ustida turuvchi tuzulma” degan qoidani ham qayd qilishni zarur deb bildilar. Barqarorlik va xavfsizlikni ta`minlashda MDHning ahamiyati sezilarli bo`ldi. Hamdo`stlik: xavfsizlik va mudofaa masalalarida vorisiylikni ta`minladi; SSSR parchalangandan so`ng vaziyatni keskin yomonlashuvining oldini oldi; Sobiq Ittifoqning yadro qurollari taqdirini hal qildi; Sobiq ittifoqdosh respublikalar ma`muriy chegaralarining xalqaro huquqiy maqomini rasmiylashtirishning umumiy qoidalarini ishlab chiqdi; va h.k. MDH ning tarixiy missiyasi avvalgi aloqalarning vorisiyligini ta`minlash va unga a`zo davlatlar o`rtasida suveren munosabatlarni o`rnatishda/ mustaxkamlashda namoyon bo`ldi. Davlatlararo hamkorlikning ixtisoslashuvi natijasida Hamdo`stlik “negiza” da yangi institutsional tuzilmalar ( KXSHT, yevrOsIH) tashkil topdi. Ular bugungi kunda amaliy ahamiyat kasb etuvchi mintaqaviy institutlarga aylandilar va avvallari MDH vakolatiga kirgan sohalarda yetakchilik qilmoqda.
Jamiyat xavfsizligi – jamiyatning ma`naviy va moddiy boyliklari/qadriyatlarini muxofaza etilishini ta`minlovchi shart-sharoitlar majmui. Xavfsizlik sub`ektlari – shaxs, jamiyat va davlat – hamda ularning manfaatlari tizimida jamiyat xavfsizligi milliy xavfsizlikning nisbatan sub`ektiv individual va asosan kollektiv elementi sifatida namoyon bo`ladi.