Glossariy Falsafa

Jamiyat - 
arabchadan umumiy

demakdir. Tabiatning bir qismi, borliqning alohida 

shaklini ifodalaydigan falsafiy tushuncha; odamlar uyushmasining maxsus shakli, 
kishilar o’rtasida amal qilinadigan ko’plab munosabatlar majmuasi. Jamiyat o’zida 
moddiylik va ma’naviylikni, ob’ektivlik va sub’ektivlikni, tabiiylik va ijtimoiylikni 
mujassamlashtiradi. 
Sosiologiya
- lotincha societas - jamiyat, Iogos ta’limot demakdir. Jamiyat 
to’g’risida, ijtimoiy munosabatlar sosial uyushmalarning rivojlanish va amal kilish 
qonunlari to’g’risidagi fan. Ogyust Kont tomonidan sosiologiya faniga asos solindi 
va atama ilmiy muomalaga kiritildi. 
Barqarorlik - 
ichki

va tashqi jarayon va tahdidlar natijasida vujudga keladi. 

Barqarorlik bir ijtimoiy-siyosiy tuzumdan boshqa bir ijtimoiy-siyosiy tuzumga 
o’tish davrida keskinlanishi mumkin. Jamiyat barkarorligining izdan chiqishi 
kishilar psixologiyasidagi salbiy o’zgarishlarda, qonunlarning ishlamasligida, 
ijtimoiy burchning ado etilmasligida, ijtimoiy ideallarning yo’qolishida, g’oya va 
mafkuraga loqaydlikning kuchayishida, turli jinoiy guruhlarning paydo bo’lishida, 
ijtimoiy adolat mezonlarining buzilishida, davlat idoralarining aholini boshqarish 

---

qobiliyati kuchsizlanishida, turli ziddiyatlarining keskinlashuvida o’z ifodasini 
topadi. 
Inson
- har qanday falsafiy ta’limotning asosini tashkil etuvchi fundamental 
falsafiy kategoriya. Boshqa biologik mavjudotlardan xotirasi, tafakkuri, tili, amaliy 
faoliyati, ongi bilan ajralib turadi. 
Antropologiya 
- yunoncha anthropos - odam va logos ta’limot demakdir. 
Odamning paydo bo’lishi va evolyusiyasi, odam irklari haqidagi fan. 
Antropologiya odam tana tuzilishi, kishilar o’rtasidagi salbiy farklarni o’rganish 
asosida ish ko’radi. Ilmiy antropologiya mustakil fan sifatida 19 asrda shakllangan. 
Shaxs 
- o’zida sosial sifatlarni mujassamlashtirilgan insonni ifoda etadi. Kishilar 
shaxs bo’lib tugilmaydi, balki jamiyatdagina shaxs bo’lib shakllanadi va 
rivojlanadi. Chunki insonga xos ijtimoiy sifatlar, fazilatlar avloddan-avlodga irsiy 
yo’l bilan o’tmaydi.
“Jadid
‖ - yangi, yangilikka intiluvchi bu harakat Turkistonda XIX asr oxirlaridan 
vujudga kelgan. Siyosiy oqim, siyosiy harakat sifatida 1905 yillardan boshlangan. 
―