Глоссарий

Стрелали ўзи юрар кранлар таснифи. Умум қурилиш ишларига мўлжалланган стрелали ўзи юрар кранлар таснифланади:

1. 
   юк кўтарувчанлиги бўйича – енгил (10 т гача), ўрта (10...25 т) ва оғир 25 т ва ундан юқори;
   
2. 
   юриш қисмини конструкцияси бўйича – автомобилли (юк автомобилларининг стандарт шассисида), тракторли (серияли тракторларга осилган), автомобил туридаги шассиларда, пневмоғилдиракли ва гусеницали, махсус шассига эга;
   
3. 
   кўч қурилмаларини жойлашиши бўйича – юриш қурилмаси (шасси) га ўрнатилган бир кўчли механизм, айланувчи қисмга ўрнатилган бир бир кўчли механизм ва икки кўчли механизм;
   
4. 
   двигателни ҳаракатга келтирувчи механизмлар сони бўйича – бир ва кўп моторли узатмалар;
   
5. 
   узатмалар тури бўйича –механик, электрик ва гидравлик узатмалар;
   
6. 
   бошқариш кабиналари сони ва жойлашиши бўйича – фақат шассига ўрнатилган кабина, фақат айланучи платформага ўрнатилган кабина, шасси ва айланувчи платформага ўрнатилган кабина;
   
7. 
   стрела конструкцияси бўйича – узунлиги ўзгармас стрелали, узайтириладиган ва телескопик стрела;
   
8. 
   стрелани осилиш усулига кўра – эгилувчан (арқонли полистпастларда) ва бикир (гидроцилиндр ёрдамида).
   

Стрелали ўзи юрар кранлар қурилиш майдонларида яхши ҳаракатланиш ва маневрчанликка эга бўлган кранлардан ҳисобланади. Бу кранларни бир жойдан иккинчи жойга кўчириш қулай бўлгани учун барча турдаги қурилишларда, юклаш, тушириш, қурилмани-ўрнатиш ва тузатиш ишларида кенг қўлланилади (9.13.-расм). Иш механизмларини ҳаракатга келтириш турига кўра кранлар бир моторли ва кўп моторли бўлади. Кранлар бир моторли бўлганда краннинг ҳамма механизмлари битта ички ёнув юриткичи ёрдамида механик трансмиссия ёрдамида ҳаракатга келтирилади. Кўп моторли юритмада эса хар бир механизм узининг электр ёки гидравлик юриткич ёрдамида ҳаракатга келтирилади.




9.13-расм. Стрелали ўзи юрар кранлар.

Кранларнинг алмашинадиган иш жиҳозларига (9.14- расм) асосий ва узайтирилган стрелалар, бошқариладиган ва бошқарилмайдиган гусёклар ҳамда минора-стрела жиҳозлари киради. Стрелали ўзи юрар кранларнинг асосий юк қамровчи жиҳози илгакдир, аммо иш пайтида грейфер, траверса ва шунга ўшашлар ҳам қўлланиши мумкин. Хамма пневмоғилдиракли стрелали кранлар винтли ёки гидравлик чиқарилувчи таянчлар билан жиҳозланган, чунки уларнинг қўлланиши кранларнинг устиворлигини кескин оширади ва машинанинг юриш қисмига тушадиган юкни енгиллаштиради.

9.14- расм. Стрелали ўзи юрар кранларнинг иш жиҳозлари.

.