Глобаллашувнинг фалсафий муаммолари

Кенгроқ маънода «глобалистика» атамаси глобаллашувнинг
турли жиҳатлари ва глобал муаммоларга оид
илмий, фалсафий, маданий ва амалий тадқиқотларни,
жумладан уларнинг олинган натижаларини, шунингдек
уларни айрим давлатлар даражасида ҳам, халқаро миқёсида
ҳам иқтисодий, ижтимоий ва сиёсий жабҳаларда амалга жорий
этиш борасидаги амалий фаолиятни ифодалаш
учун қўлланилади
Глобал жараёнларнинг
шаклланиш тарихи
Ҳозирги глобаллашув жараёнларининг илк нишоналарига XV аср
охирларидан бошлаб дуч келиш мумкин, XIX аср бошига келиб эса у
амалда реал шакл-шамойил касб этди. Бу пировардида
ягона географик, маълум даражада иқтисодий ва сиёсий
жаҳон майдони шаклланишига олиб келган Буюк географик
кашфиётлар юз берган давр эди. Айни шу даврда
дунёни тушунишга нисбатан геоцентрик ёндашувлар
гелиоцентрик ёндашувларга ўрин бўшатди, инсоният эса,
ниҳоят, кун ва туннинг алмашишини тўғри талқин қилишга
муваффақ бўлди. Фан фалсафадан ажралиб чиқиб, билимлар тўпланиши
ва техниканинг ривожланишига кучли туртки берди, фан-техника тараққиёти ва саноат
инқилоби юз беришига сабаб бўлди. Сўнгги зикр этилган воқеалар
пировард натижада инсоннинг табиатни ўзгартирувчи
имкониятлари ва унинг атроф муҳит билан муносабатини
бутунлай ўзгартирди.
Фундаментал глобаллашув
Глобаллашувнинг навбатдаги
босқичи дунё
миқёсидаги алоқалар, тузилмалар ва
муносабатлар юзага келиши билан
боғлиқ. Мазкур жараёнлар
натижасида дунё ўзининг
деярли барча жиҳатларида яхлит бир
бутун организм сифатида узил-кесил
шаклланди. Фундаментал деб
номланувчи бундай глобаллашувнинг
илк аломатлари XIX асрнинг иккинчи
ярмида пайдо бўлди,
XX аср ўрталарига келиб эса у тўла
даражада борлиққа айланди.
Айни шу даврда дунёни иқтисодий
бўлиб олиш
якунланди ва бунинг натижасида турли
мамлакатлар ва халқларнинг кучайиб бораёт-
ган ўзаро боғлиқлигидан келиб чиқадиган
мутлақо янгича тусдаги кескин халқаро
муаммолар юзага келди. Бу жараёнлар нафа-
қат иқтисодиёт, сиёсат ва ижтимоий ҳаётни,
балки алоқа ва коммуникация воситаларини,
шунингдек маънавий жабҳа – маданият, фан
ва фалсафани ҳам қамраб олди. Турли-туман
халқаро ташкилотлар, форумлар, съездлар,
конгресслар вужудга кела бошладики,
бунга ўша даврда алоқа ва оммавий
Коммуникация воситаларининг фаол
ривожланиши ҳам имконият
яратди.