Globallashuv asoslari

 
 
 

---

5-mavzu. Iqtisodiy jarayonlarning globallashuvi.  
Globallashuv va lokallashuv 
Reja: 
1.  Xalqaro mehnat taqsimoti. Insoniyat ehtiyojlarining o‗sib borishi.  
2.  Transmilliy korporatsiyalar. 
3.  Global mehnat bozori. 
4.  Glokalizatsiyaning ikki yoqlama xarakteri. 
5.  Globallashuv va lokallashuvning o‗zaro ta‘siri. 
 
Bu,    birinchidan    milliy    xo‗jaliklarning  o‗z    mamlakatlari    chegaralariga    sig‗may 
boshqa mamlakatlar xo‗jaligi bilan integratsiyaga  kirishgani  natijasida  tovarlar oqimi tezlashib 
investitsiyalar  kiritishga  sharoit  qulay  bo‗lib,  mamlakat  rivojlanishi    uchun    qo‗shimcha    yo‗l  
ochiladi.    Ikkinchidan,    savdo  ehtiyoji    bu    jarayonni    tezlashtirishga    turtki    bo‗ladiki,    bu  
maqsadda hatto  Jahon  savdo  tashkiloti  ham  ta‘sis  etilgan.  Uchinchidan, tabiiy  resurslarning  
notekis    joylashganidan    zarur    xomashyoga    ega  bo‗lishga  undaydi.  To‗rtinchidan,  mehnat 
taqsimoti  ustunliklaridan,  milliy  iqtisodiyotlarni  o‗zaro  bog‗liqligidan  foydalanib  oldinga  o‗tib 
olish    mumkin.    Beshinchidan,    harbiy    va    boshqa    sohalar    ehtiyojlari  global  aloqaga  ega 
bo‗lishga  undaydiki,  bu  transportni,  shuningdek,  kommunikatsiyaning    boshqa    vositalarini  
jiddiy    rivojlantirishni  talab  etadi.  Oltinchidan,  aholi  migratsiyasi  jarayonlarini  boshqarish  
zaruruyati yangi qadamlar tashlashni shart etib qo‗yadi va h.k.  
Globallashuvning  hozirgi  bosqichida  iqtisodiyot  sohasida konkret  davlat  nazoratidan  
xoli    faoliyat    ko‗rsatadigan    transmilliy  korporatsiyalarning  paydo  bo‗lganligini  alohida  qayd 
etmoq lozim. Bularning iqtisodiyotning muayyan sektorini nazorat qilishi konkret hudud, millat 
yoki  madaniyat  doiralari  bilan  cheklanmagan.  Jahon  miqyosida  faoliyat  ko‗rsatadigan  xalqaro 
valuta  jamg‗armasi,    xalqaro    rekonstruksiya    va    taraqqiyot    banki    va    boshqalar  ishlab  
chiqarishni    moliyalashtirishga    emas,    balki    pul    oqimlarini  yo‗naltirishga    doir    siyosatni  
belgilaydi.    ular    moliyaviy    davlat  sifatida  bir  qancha  mayda  va  o‗rtacha  mamlakatlar 
budjetlaridan  ortiq  imkoniyatlarga  egadir.  shuning  uchun  Jahonga  chiqmoqchi  bo‗lgan  istagan 
mamlakat bularning sharti bilan hisoblashishga majbur. 
Transmilliy korporatsiyalar, xalqaro valuta jamg‗armasi va boshqa xalqaro tuzilmalarda 
ishlash  uchun  saylanma  xodimlar  tayyorlanadi.  Bu  menejerlarning  faoliyati  natijasida  tegishli 
tarzda  global  miqyosda  turli    qarorlar,    shu    jumladan,    kambag‗al    mamlakatlardan    ishchi 
kuchlarini  rivojlangan  mamlakatlarning  qaysisiga  qancha  jalb qilishigacha bo‗lgan qarorlar 
qabul qilindi. 
Iqtisodiy  globallashuvda  g‗arbdan  tashqari  qator  mintaqalarga kiritilayotgan sarmoya 
va texnologiya uchun davlat suverenitetining bir qismidan voz kechishga ham majbur bo‗linadi. 
buning oqibatlari esa  ko‗pdan  ko‗p  salbiy  jihatlarni  keltirib  chiqarmasligi  mumkin emas.