Global Ekologik Muammolar

Global Ekologik Muammolar

Reja:

1. Kirish:

a. Global ekologik muammolar va ularning kelib chiqish sabablari.

2. Asosiy qism:

a. "Dunyo issiqxonasi".

b. "Ozon tuynuklari" ning hosil bo`lishi.

v. Cho`llashish va sho`rlanish jarayoni.

g. Ichimlik Suvi yetishmovchiligi muammosi

d. O`rmonlar maydonining qisqarishi.

e. Orol dengizining qurishi

f. Ekologik muammolarning salbiy oqibatlari.

3. Xulosa:

a. Muammolarning yechimi va yo`llari

"Dunyo issiqxonasi"

Keyingi 100 yil mobaynida YEr shari o`rtacha 10 gradus isigan. Agar shu tarzda davom etaversa, XXI asr o`rtasida YErning o`rtacha harorati 3-50 ga qadar isishi mumkin. YEr sharining harorati 10 ga ko`tarilishi qutbiy kengliklardagi muzliklarni erishini tezlashtirdi, Arktikadagi, tolardagi muzliklarni 40%i erigan, Afrikadagi Klimandjoro toidagi muzliklar erib tugagan.

"Ozon tuynuklari" ning hosil bo`lishi

Atmosfera havosining YEr yuzasi sathidan 15-25 km balandlik qismida mavjud bo`lgan ozon qatlami Quyoshdan keladigan ultrabinafsha nurlarni yutib, YErdagi tirik organizmlarning hayotini muhofaza qilib turibdi. XX asrning 70-80 yillarida sayyoramizning har xil mintaqalari ustida “ozon tuynugi” sodir bo`layotganligi haqida olimlar ma`lumot berishdi.

Cho`llashish va sho`rlanish jarayoni.

17 iyun- Butunjahon qurg'oqchilik va cho'llanishga qarshi kurashish kuni .Cho`llanish jarayonini keltirib chiqaruvchi sabablarning salkam 90% i inson faoliyati tufayli sodir qilinmoqda. Inson faoliyati tufayli yiliga 21 mln.ga er yaroqsiz holga kelmoqda, 6 mln.ga sug’oriladigan er cho`l tusini olmoqda, sug’oriladigan yerlarning 90 mln.ga sho`rlanishga uchragan

O`rmonlar maydonining qisqarishi.

• XX asrning o`rtalaridan to 70-yillargacha dunyodagi o`rmonlar maydoni ikki barobariga (50 mln. km2 dan 25 mln. km2 gacha) qisqardi. Hozirgi kunda namtropik o`rmonlar xududi yilida 16-20 mln.ga dan ziyod yoki har daqiqada 25-50 ga maydonga qisqarmoqda. Afrikadagi namtropik o`rmonlar maydoni XX asr mobaynida 65% qisqardi. O`rmon yoninlari, qishloq xo`jalik uchun yangi erlarni ochilishi, daraxtlarni o`tin va qurilish maqsadida ishlatish uchun kesib yuborilishi o`rmonlarni qisqarishiga sabab bo`lmoqda.

Orol dengizining qurishi

1960-yillargacha maydoni 68 000 kv km bo‘lib, dunyoda kattaligi bo‘yicha Kaspiy dengizi, Yuqoriko‘l (Lake Superior, AQSh) va Viktoriya (Lake Victoria, Afrika)dan keyin to‘rtinchi ko‘l bo‘lgan.

Orol dengizida 300 dan ortiq orollar bo‘lib, ulardan eng kattasi Koʻkorol, Vozrojdeniye, Borsakelmas bo‘lgan.

Orol dengizi sathi 1960-yillardan boshlab kundan-kunga pasayib bormoqda. Hozirgi kunda uning sathi yiliga 80 – 110 smga kamaymoqda.

Orol dengizining qurishi

Orol dengizining qurishiga asosan quyidagi ikki sabab keltiriladi:

Sug‘orish ishlari. 1960-yillardan boshlab yangi yerlarning ko‘p miqdorda o‘zlashtirilishi natijasida sug‘orish uchun katta manbalar talab qilina boshladi. Orol dengizi ana shunday manbaga aylandi.

Turkmanistonda Qoraqum kanalining qurilishi. 1959—1967-yillarda qurilgan bu kanal Amudaryodan bir soniyada 300 metr kub suv olgan. Kanal o‘zanida 3 ta yirik suv ombori ham qurilgan.

Orolning qurishi iqlimga o‘z ta’sirini o‘tkazdi: avvalgi qirg‘oq chizig‘idan 100 kmgacha bo‘lgan hududda iqlim yanada kontinental tus oldi. Endi yoz quruqroq va issiqroq, qish esa yanada sovuq va davomiy xususiyat kasb etdi

Orolning qurishi iqlimga o‘z ta’sirini o‘tkazdi: avvalgi qirg‘oq chizig‘idan 100 kmgacha bo‘lgan hududda iqlim yanada kontinental tus oldi. Endi yoz quruqroq va issiqroq, qish esa yanada sovuq va davomiy xususiyat kasb etdi

Qurib qolgan dengiz tubidan yaqin oradagi hududlarga tarkibida tuz va turli kimyoviy moddalar bo‘lgan chang tarqalmoqda

Baliqchilik xo‘jaligi barbod bo‘lib, ishsizlik darajasi oshdi

Turli kasalliklar, jumladan kamqonlik, saraton, sil va turli allergik kasalliklar ko‘paydi. Onalar va bolalar o‘limi darajasi oshdi.

Muammolarning yechimi va yo`llari

Shunday qilib, sodir bo`lishi mumkin bo`lgan ekologik falokatlarni oldini olish uchun aholini sonini o`sishini ongli ravishda to`xtatish, tabiiy resurslardan foydalanishni keskin kamaytirish (tejash), sanoat ishlab chiqarishini o`sishini to`xtatish, tashqi muhitni ifloslanishini oldini olish bo`yicha keskin choralarni ko`rishi, oziq-ovqat mahsulotlarini ko`paytirish tadbirlarini ko`rish va hokazolar. Hisob-kitoblar shuni ko`rsatadiki, XXI asrda iqtisodiy sharoit me`yorida bo`lishi uchun yuqorida keltirilgan tadbirlar zudlik bilan amalga oshirilishi kerak, aks holda kech bo`lib, muammolar chuqurlashadi. Yuqorida keltirgan falokatlar tez sodir bo`lishi mumkin.

Asrlar tutash kelgan pallada butun insoniyat, mamlakatimiz aholisi katta ekologik xavfga duch keldik. Byni sezmaslik, qo’l qovushtirib o’tirish o’z o’zini o’limga mahkum etish bilan barobardir.

Asrlar tutash kelgan pallada butun insoniyat, mamlakatimiz aholisi katta ekologik xavfga duch keldik. Byni sezmaslik, qo’l qovushtirib o’tirish o’z o’zini o’limga mahkum etish bilan barobardir.

I.A.Karimov

E’tibor uchun Tashakkur