Glikozid boglari Mahalliy polisaharidlar

Uglerod atomlaridan iborat

Monosaxaridlar uglerod, kislorod va vodorod atomlaridan iborat. Eritmada shakarning ustun shakli (masalan, riboza, glyukoza yoki fruktoza) ochiq zanjir emas, aksincha energetik jihatdan barqaror halqalardir.

Eng kichik monosaxaridlar uchta ugleroddan iborat va ular dihidroksiatseton va d- va l-glitseraldegiddir.



Gidroksil va karbonil guruhi

Monosaxaridlarning uglerod skeletlari shoxlarga ega emas va bitta uglerod atomlaridan tashqari barcha uglerod atomlari gidroksil guruhiga (-OH) ega. Qolgan uglerod atomida asetal yoki ketal bog'lanishiga birlashtirilishi mumkin bo'lgan karbonil kislorod mavjud.

Tuzilishi

O’zbekiston asalarichilik va pillachilik sanoati rivojlanganligini inobatga

olib uning chiqindisidan ko’p miqdorda xitin ajratib olish dolzarb hisoblanadi. Har

yili 3-6 ming tonnagacha asalari chiqindisi hosil bo’ladi. Bu xitin va hitozan olish

uchun yangi va istiqbolli usuldir. Bioparchalanuvchi aminopolisaharid, u asosida nanosorbent, quyuqlashturuvchilar plyonka hosil qiluvchi materiallar va kosmetik vositalar olish mumkin. Xitin va hitozan va uning hosilasi karboksimetil hitozan mahalliy homashyo hisoblanadigan asalari chiqindisidan olinadi. Ekologik toza va

biofaol modda chet eldan olinadigan moddalar o’rnini bosa oladi.

Askorbat hitozan qishloq ho’jaligida samarali vosita hisoblanib ildiz chirishi,

gommoz, kasalliklarini keltirib chiqaruvchi mikroorganizmlar nisbatan samarali

ta’sirga ega. Shu bilan bir qatorda o’simlik urug’larini ekishda oldingi tayyorlov

bosqichida ishlatilganida samarali jadallashturuvchi ta’sirga ega bo’lib, g’o’za, dukkakli o’simliklar, yem-hashak o’simliklar va boshqalar sabzavot poliz ekinlari

urug’larini unuvchanligi va o’suv quvvatini ularning kasalliklarga qarshi

immunitetini oshirishda qo’llaniladi. Tabiiy ipak chiqindilari asosida polifunksional stimulyator biologik faol, ekologik havfsiz preparat olinish

metodikasi va tayyorlar reglamenti hamda tehnalogiyasi yaratildi

2. Elektrospining usulida asosini sintetik (akrilonitril) sopolimer nanotolalar va

sirtini biologik faol tabiiy (ipak fibroini yoki hitozan) polimer nanotolalar tashkil

etgan nanog’ovakli qatlamli materiallar olingan. Ularda tolalar o’lchami 50-500 nm, g’ovakli 50-300 nm, qatlamlar 100nm-100 mkm diapozonida bo’lishi

elektrospining sharoitini tanlash orqali boshqariladi. Nanotolali qatlamli

materiallar noto’qima materiallar guruhiga oid bo’lib, ularning egiluvchanligini

akrilonitril sopolimeri va biologik faolligini fibrion yoki hitozan belgilaydi.

Nanotolali qatlamli materiallarining sirt va biologik faolligini yorqin namayon

qilishi, ularni turli sohalarda qo’llanish imkoniyatini beradi. Ayniqsa, bakteritsidli

bog’lamlovchilar va yaralar qatlamlari hamda nanofiltrlar sifatida amaliy

qo’llanilishi, ularga mikrotolali qatlamli materiallarga nisbatan katta afzallik

beradi. Mahalliy polimerlar asosida elektrosipining usulida polimer asosli

nanotolali qatlamli sirtiy va biologik materiallar ishlab chiqarishini amalgam

oshirilishi mahalliy bozor uchun yangi nanotolali bog’lamlovchi va filtrlovchi

materiallarni joriy etishga olib keladi hamda ular odatiy mikrotolali materiallar

o’rnini bosadi.