Гистология цитология ва эмбриология проф. Қ. Р. Тўхтаев таҳрири остида

Қаттиқ танглай
танглай суяги ва уни қоплаб турган шиллиқ пардадан 
иборат бўлиб, у кўп қаватли ясси мугузланмайдиган ѐки қисман 
мугузланувчи эпителий билан қопланган. Қаттиқ танглайда шиллиқ ости 
парда бўлмайди. Қаттиқ танглайда марказий – олд ѐки ѐғли, иккита ѐн – 
безли ва чок соҳалари фарқланади. Чок соҳасидаги хусусий пластинкада 
коллаген толалар ўта ривожланган бўлиб, бурмалар ҳосил қилади ва суяк 
устки пардаси билан зич бирикади. Янги туғилган чақалоқларда бу ерда 
эпителий ҳужайралари концентрик қаватлар ҳосил қилиб жойлашади ва 
эпителий тасмаларини ҳосил қилади. Қаттиқ танглайнинг олдинги соҳаси 
курак тишларнинг орқа қисмига тўғри келади ва суяк усти пардаси ва 
шиллиқ пардасининг хусусий пластинкаси орасида ѐғ тўқимасини тутади. 
Иккита ѐн қисмининг суяк усти пардаси ва шиллиқ пардасининг хусусий 
пластинкаси орасида эса мураккаб тармоқланган альвеоляр-найсимон сўлак 
безлари жойлашган бўлади. 
Юмшоқ танглай ва тилча. 
Ушбу аъзолар шиллиқ парда билан 
қопланган кўндаланг-тарғил мушак ва зич толали бириктирувчи тўқимадан 
иборат. Юмшоқ танглайда 
оғиз ҳалқум 
ва 
бурун ҳалқум
юзалари
фарқланади. 
Оғиз қисми кўп қаватли ясси мугузланмайдиган эпителий билан қопланган ва 
унга эластик толаларга бой хусусий пластинка баланд сўрғичлар ҳосил қилиб 
ботади. Шиллиқ ости парда яхши ривожланган, унда ѐғ тўқимаси, шунингдек 
сўлак безлари кўп бўлади. Тилчада безлар мушак тутамлари орасида 
жойлашади. Тилчанинг кўндаланг-тарғил мушак толалари тармоқланиб, 
ўзаро анастомозлар ҳосил қилади. Юмшоқ танглайнинг бурун юзасининг 

---

шиллиқ пардаси кўп қаторли ҳилпилловчи, қадаҳсимон ҳужайралар тутувчи 
эпителий билан қопланган. Бу ерда шиллиқ ости пардаси бўлмайди. Хусусий 
пластинка остида эластик толали қават ѐтади. Мушакли пластинка ва шиллиқ 
ости пардаси бўлмайди. Юмшоқ танглайнинг оғиз ҳалқум қисмининг бурун 
қисмига ўтишида эпителий аввал кўп қаватли призматик, сўнг эса кўп 
қаторли киприкли бўлади.