Gipertonik kriz haqida – sababi, belgilari, turlari, davolash, oldini olish Gipertonik kriz

Patogenezi
Turli xil patologik sharoitlarda gipertonik inqirozlarning rivojlanish mexanizmi turli xil . Essensial gipertenziyadagi gipertonik inqirozning negizida qon tomir tonusidagi o’zgarishlar neyrogumoral nazoratning buzilishi va qon aylanish tizimiga simpatik ta’sirning faollashishi yotadi. Arteriollar tonusining keskin o’sishi qon bosimining patologik ko’tarilishiga yordam beradi, bu periferik qon oqimini tartibga solish mexanizmlariga qo’shimcha yuk hosil qiladi.
Feoxromotsitoma bilan kechadigan gipertenziv inqiroz qonda katekolaminlar darajasining oshishi natijasida yuzaga keladi. O’tkir glomerulonefritda inqiroz rivojlanishiga sabab bo’lgan buyrak (buyrak filtratsiyasining pasayishi) va ekstrarenal omillar (gipervolemiya) haqida gapirish kerak. Birlamchi giperaldosteronizm holatida aldosteron sekretsiyasining kuchayishi organizmdagi elektrolitlarning qayta taqsimlanishi bilan kechadi: kaliyning siydikda chiqarilishi va gipernatremiya, bu oxir-oqibat periferik qon tomirlarining qarshiligining oshishiga olib keladi va hokazo.
Shunday qilib, turli sabablarga qaramay, gipertonik inqirozning turli ko’rinishlari arterial gipertenziya va qon tomir tonusining regulyatsiyasi buzilishi hisobiga kelib chiqadi.
Tasnifi
Gipertenziv inqirozlar bir necha tamoyillarga ko’ra tasniflanadi. Qon bosimini ko’tarish mexanizmlarini hisobga olgan holda gipertonik inqirozning giperkinetik, gipokinetik va eukinetik turlari ajratiladi:

• 
  Giperkinetik inqiroz yurakning normal yoki pasaygan periferik qon tomir tonusi bilan qon otib berishi ko’payishi bilan kechadi – bu holda sistolik bosim ko’tariladi.
  
• 
  Gipokinetik inqirozni rivojlanish mexanizmi yurakning qon otib berish hajmining pasayishi va periferik tomirlarning qarshiligining keskin o’sishi bilan bog’liq bo’lib, bu diastolik bosimning ustun o’sishiga olib keladi.
  
• 
  Eukinetik gipertenziv inqiroz yurakning normal qon otib berishi va periferik qon tomir tonusining oshishi bilan rivojlanadi, bu sistolik va diastolik bosimning keskin ko’tarilishiga olib keladi.
  

Simtomlar komleksi asosida gipertonik inqirozning murakkab bo’lmagan va murakkab varianti ajratiladi. Murakkab varianti haqida, gipertonik inqiroz nishon a’zolarning shikastlanishi va quyidagilar: gemorragik yoki ishemik insultlar, ensefalopatiya, miya shishi, o’tkir koronar sindrom, yurak yetishmovchiligi, aorta anevrizmasining diseksiyasi, o’tkir miokard infarkti, eklampsiya, retinopatiya, gematuriya va boshqalarga sabab bo’lganda so’z yuritish mumkin. Gipertonik inqiroz fonida rivojlangan asoratlarning lokalizatsiyasiga qarab, murakkab varianti yurak, miya, ko’z, buyrak va qon tomir turlariga bo’linadi. Mavjud klinik sindromni hisobga olgan holda, gipertonik inqirozlarning neyro-vegetativ, shishli va tutqanoq shakli ajratiladi.