Gigiyenaning predmeti va metodlari

Gigiyenik  va  jinsiy  tarbiya.  Sog'lom  turmush  tarzining  yana  bir  omili-jinsiy 

tarbiyaning  muhim  sharti  bola  vaqtini  taqsimlash  va  haddan  tashqari  ko'p  bo'sh 

vaqtning mavjud bo'lmasligiga jiddiy e’tibor berish

43 

 

Jinsiy  tarbiya  deganda  erkak  va  ayollar  o‘rtasida  o’zaro  munosabatlarni  tarbiyalash 

tushuniladi.  Ba’zi  odamlar  jinsiy  tarbiyani  oilaviy  hayotga  tayyorlanish  deb  biladilar, 

boshqalar  esa  jinsiy  tarbiya  о’sib  kelayotgan  yosh  avlodga  inson  zotini  davom 

ettirishning  mohiyati  haqida  ma’lumot  berishdir,  degan  fikrni  olg'a  suradilar.  Bu  fikrlar 

to'g’ri, lekin aslini olganda jinsiy tarbiya tushunchasi ancha keng ma’noga ega. 

Jinsiy  tarbiya,  xususan,  yoshlarni  bo'lg'usi  oilaviy  hayotga  tayyorlash  masalasi  juda 

murakkab masaladir. Bu masala keng ko‘lamdagi hodisalarni o‘z ichiga oladi, unda his-

tuyg'ular,  ongga,  jamiyat  belgilagan  odob-axloq  me’yorlariga  bevosita  bog’liq  bo’ladi. 

Jinsiy  tarbiya  masalasi  tarbiyaning  ajralmas  qismidir.  Yoshlarni  jinsiy  tarbiyalashda, 

ularga  oilaviy  hayotga  to‘g  ri  yo  Uanma  berishda  awalo  ota-onalar,  muallimiar,  keng 

jamoatchilik katta jonbozlik ko‘rsatishlari zarur. Mashhur pedagog A.S.Makarenko Jinsiy 

tarbiya avvalo shaxsning j ijtimoiy madaniyatini tarbiyalashdir degan edi. 

O’sib kelayotgan yosh avlodda, o‘smirlarda sharm-hayo, iffat, odamlar o‘rtasida o‘zini  

tuta  bilish,  xushmuomalalik,  poklik  va  shu  kabi  ajoyib  fazilatlarni  takomillashtirish 

yoshlar  orasida  jinsiy  tarbiyam  to‘g‘ri  olib  borishda  juda  muhim  rol  o'ynaydi.  Yosh 

avlodni  o‘z  jinsiy  his-tuyg‘ularini  boshqara  bilishga  o‘rgatish  esa  jinsiy  tarbiyaning 

muhim  vazifalaridan  biri  hisoblanadi.  Ana  shu  mas’uliyatli  ishni,  avvalo,  oila, 

maktabgacha  tarbiya  muassasalari  va  maktab  amalga  oshiradi.  Jinsiy  tarbiya  umumiy 

tarbiyaning tarkibiy qismi bo‘lgani uchun bu masalada ota-onalar asosiy rol о’ynaydilar. 

Pedagog va vrachlar bu borada ularga yordam berishlari kerak. Jinsiy tarbiyada bir qator 

masalalar  borki,  ularni  tibbiyotchilar  ishtirokisiz hal qilib  bo‘lmaydi.  Bular  yoshga  xos 

gigiyena  xususiyatlarini  belgilash,  tegishli  gigienik  sharoitlar  yaratish,  ba’zi  kasalliklar 

va salomatlik uchun zararli odatlarning oldini olish va hokazolardir. 

Oilada  to‘g‘ri  kun  tartibining  o‘rnatilishi  ham  jinsiy  tarbiyada  katta  ahamiyatga  ega. 

Takasaltanglik,  ishyoqmaslik,  bekorchilik,  oliftagarchilik  yigit-qizlarning  har  xil 

bo‘lmag‘ur uchrashuvlariga sabab bo‘lishi mumkin. 

Gigiyena  va  sanitariya  masalalari,  shuningdek,  o‘g‘il  va  qiz  bolalarning  o‘zaro 

munosabatlari asoslari bilan bog’liq bo‘lgan axloqiy masalalar, bo‘lajak oilaparvar kishi 

hususiyatlarini  tarkib  toptirish,  «erkin  muhabbat»  nazariyasi  va  axloq  qoidalariga  xilof 

bo’lgan boshqa nazariyalarga murosasizlikni tarbiyalash haqidagi bilimlar - «Gigiyena 

va  jinsiy  tarbiya»,  «Oilaviy  hayotga  tayyorlash»  dasturlarida  o‘z  ifodasini  topadi. Bu 

fanlarning  vazifasi  talabalarga  faqatgina  zarur  ma  lumotlar  berish,  ularda  gigiyenik 

malakalar  hosil  qilish  emas,  balki  yosh  avlodning  ongiga  sog‘lom  turmush  tarzi 

tushunchalarini  singdirishdan  iborat.  Gigiyenik  tarbiya  biror  maqsadga  qaratilgan, 

bolalarning  yoshini  hisobga  olgan  holda  amalga  oshiriladi.  Gigiyenik  tarbiyaga  talablar 

quyidagilardan iborat: 

-  sog’liqni  saqlashga  doir  darslarda  olingan  bilimlarni  mustahkamlash,  kengaytirish 

va chuqurlashtirish; 

-  yoshlarni salomatlikni saqlash sohasidagi eng muhim voqea va erishilgan yutuqlar 

bilan tanishtirish, ularda biologiya sohasidagi bilimlarga qiziqish uyg‘otish; 

yoshlarning sanitariya  mustaqilligini  rivojlantirishga, turmush va  mehnatda sanitariya 

madaniyati, sog‘lom turmush tarzini shakllantirishni amalga oshirishga yordam berish.