Gidroliz jarayoni. Ion almashinish reaksiyalari. Reja

Gidroliz jarayoni. Ion almashinish reaksiyalari.

REJA:

• Elektrolitlar va noelektrolitlar.
• Elektrolitik dissotsiyalanish.
• Tuz, kislota va asoslarning dissotsiyalanishi.
• Gidroliz.
• Ion almashinish.

• Eritmalar yoki suyuqlanmalarda ionlarga ajraladigan va shu sababli elektr tokini o’tkazadigan moddalar elektrolitlar deyiladi.
• Masalan: kislota, asoslar va deyarli barcha tuzlar kiradi.
• Eritmalar yoki suyuqlanmalarda ionlarga ajralmaydigan va elektr tokini o’tkazmaydigan moddalar noeletrolitlar deyiladi.
• Masalan organik birikmalarning ko’pchiligi, molekulalarda faqat qutbsiz kovalent va qutubsiz bog’lanishga ega bo’lgan moddalar kiradi.

Elektrolitlar 2-tur o’tkazgichlardir, 3ta qoidadan iborat.

• Elektrolitlar suvda eriganda musbat va manfiy ionlarga ajraladi.

• Dissotsiyalanish-qaytar jarayon: molekulalarning ionlarga ajralishi (dissotsiyalanishi) bilan bir vaqtda ionlarning birikish jarayoni (assotsiyalanish) ham sodir bo’ladi.

• Elektr toki ta’sirida ionlar bir yo’nalishda harakatlanadi: musbat zaryadlangan ionlar katodga, manfiy zaryadlanganlari- anodga tomon harakatlanadi. Shu sababli musbat zaryadlanga ionlar kationlar, manfiy zaryadlanganlari esa anionlar deyiladi.

KISLOTALAR.

• .Elektrolitik dissotsiyalanish nazariyasi yordamida kislota, asos va tuzlarga ta’rif beriladi hamda xossalari bayon qilinadi.
• Dissotsiyalanganda kationlar sifatida faqat H+ kationlarini hosil qiladigan elektrolitlarga kislotalar deyiladi.
• HCl --- H+ + Cl-; CH3COOH ----H+ +CHCOO-

ASOSLAR.

• Dissotsilanganida anionlar sifatida faqat gidroksid-ionlar hosil bo’ladigan elektrolitlar asoslar deyiladi.
• KOH---K+OH; NH4OH--- NH+ OH-

TUZLAR.

• Dissotsilanganida metallarning kationlari va kislota qoldiqlarining anionlari hosil bo’ladigan elektrolitlar tuzlar deyiladi.
• (NH4)2 SO4 – 2NH+ SO4 ; Na3PO4—3Na+ PO4

• Erigan tuz ionlarining suvning H+ va OH- ionlari bilan kimyoviy o’zaro ta’sirlashib, muhitning ph ini o’zgartirishi tuzlarning gidrolizi deyiladi.
• Tuzlar gidrolizlanganda suvning dissotsiyalanishidagi ion muvazanat siljiydi. Natijada ko’pchilik tuzlarning eritmalari kislotali yoki ishqoriy muhitga ega bo’ladi.

Tuzlar gidrolizini quyidagi hollarda bo’ladi:

• Kuchli kislota va kuchli asosdan hosil bo’lgan tuz gidrolizlanmaydi.

• Kuchli kislota va kuchsiz asosdan hosil bo’lgan tuz kation hisobida gidrolizlanadi.

• Kuchli asos va kuchsiz kislotadan hosil bo’lgan tuz anion hisobida boradi.

• Kuchsiz kislota va kuchsiz asosdan hosil bo’lgan tuzlar eng yaxshi dissotsilanuvchi hisoblanadi.

Ion almashinish reaksiyalari 3 xil ko’rinishda yoziladi.

• 1. Molekulyar holda
• 2. To’liq ionli holda
• 3. Qisqartirilgan holda.

Foydalanilgan adabiyot ro’yxati.

• S. Masharipov “Kimyo” Toshkent-2012.
• Referat. Uz
• Google. Uz