|
INJENER-GEOLOGIK VA GIDROGEOLOGIK TEKSHIRISHLAR
O‘TKAZILSHI JARAYONIDA TOG‘ JINS QATLAMLARIDAN LABORATORIYA
TADQIQOTLARI UCHUN OLINADIGAN NAMUNALARNING MIQDORI
(ko‘p yillik tajriba hamda mavjud manbalar me‘yoriy ma’lumotlar
asosida tuzilgan)
Gruntlarning tarkibi
va fizik-mexanik
xususiyatlari ko‘rsat-
kichlari
Namuna miqdori g, hajmi
sm
3
va uning holati
*
Olingan natijalarni qo‘llash
(ishlatish sohalari)
1
2
3
4
I. Tarkibi
1
Granulometrik
tarkibi
Gilli va qumli jinslardan
200—250 g, qumli 200—
600 g, mayda shag‘allardan
600—3000 g, yirik
shag‘allardan 5—50 kg
Gruntlarni tasniflashda, filtrat-
siya koeffitsiyentini taxminiy
hisoblashda; gruntlarni texnik
suffoziyaga berilish darajasini
aniqlashda va h.k.
2
Mineralogik
tarkibi
Hamma
jinslardan,
na-
muna holati 200—300 sm
3
Qoya va yarim qoya jinslarni
nurashi jarayoniga berilishi xu-
susiyatlari, gilli jinslarni ko‘p-
chish, cho‘kish darajalarini
baholashda va h.k.
*
Bajarilayotgan tadqiqot ishlarining maqsad va vazifalariga qarab olinadigan monolit
va namunalar miqdori, hajmi o‘zgarishi mumkin.
1 4 5
Jadvalning davomi
1
2
3
4
3
Kimyoviy tarkibi:
A) umumiy
Hamma jinslardan, namu-
na holatida, 200—300 sm
3
Jins hosil qiluvchi minerallarni
kimyoviy tarkibini bilish, nu-
rash jarayoniga berilish, mus-
tahkamligini baholashda
B) Tuzlarni miqdori va
turlari
Gilli va qumli jinslardan
namuna holatida, 250—500
sm
3
Suvda eruvchan tuzlarni, ular-
ning turlarini aniqlashda, kor-
roziya jarayoniga berilish dara-
jasini baholashda.
II. Fizik, fizik-mexanik xossa va xususiyatlari
4
Tabiiy namligi
Hamma jinslardan tabiiy
namlikda, namuna yoki
monolit holatda, 30—40;
10½10½10sm
Gruntlarning cho‘kish, surilish
xususiyatlarini baholashda kon-
sistensi holatini aniqlashda,
qo‘riq gruntlarni zichligini
hisoblashda.
5
Mineral
zarrachalar
zichligi
Hamma jinslardan,
namuna holatida, 30—50g
Gruntlarning g‘ovakligini, g‘o-
vaklik koeffitsiyentni, to‘la
nam sig‘imini, g‘ovaklarning
suv bilan to‘lganlik darajasini
hisoblashdi, har xil injenerlik
hisoblashlarda va h.k.
6 Zichligi
Hamma jinslardan, monolit
holatida, 15½15½15sm
Yuqori qatlamlarning pastki qat-
lamlarga bo‘lgan bosimini,
quruq grunt zichligini aniqlash-
da, har xil injenerlik hisoblash-
larda va h.k.
7 Plastikligi
Gilli jinslardan, namuna
holatida, 200—250 g
Gruntlarni tasniflashda, konsis-
tensiya holatini va boshqa qator
ko‘rsatkichlarini aniqlashda
8 Gruntlarning
surilishga bo‘lgan
qarshiligi
Gilli jinslardan, monolit
holda, 20½20½20,
25½25½25 sm kattalikda
Imorat va inshootlarning poy-
devor mustahkamligini hisob-
lashda, yon bag‘irlarning mus-
tahkamligini hisoblashda va b.
9 Gruntlarning bir
o‘q bo‘ylab siqil-
gandagi vaqtincha-
lik qarshiligi
Qoya va yarim qoya jinslar,
monolit holatida — 1000 sm
3
Gruntlarning mustahkamligini
baholashda
10 Gruntlarning
cho‘kuvchanligi
Lyoss va lyossimon jinslar,
monolit holatida, 25½25½25
sm kattalikda
Gruntlarning cho‘kuvchanligini
aniqlashda, cho‘kuvchanlik qiy-
matini, hamda boshlang‘ich
cho‘kuvchanlik bosimini aniq-
lashda
11 Gruntlarning
ko‘pchuvchanligi va
kirishuvchanligi
Gil, Lyoss va lyossimon
jinslar, monolit 10½10½10
sm kattalikda yoki 1000 sm
3
namuna holatda
Guruntlarning ko‘pchuvchanligi-
ni, kirishuvchanlik qiymatini
aniqlashda, ko‘pchish va kirishishi
kuchini (bosimini) hisoblashda
12 Organik moddalar
miqdori
Asosan gil jinslaridan, na-
muna holatida, 100—200 g
Gruntlarni tasniflashda
13 Gruntlarning
sho‘rlanishi
Gil jinslari (lyoss va
lyossimon), namuna
holatida, 500 g
Gruntlarning sho‘rlanish dara-
jalarini va sho‘rlanish turlarini
aniqlashda
10—M.Sh. Shermatov
1 4 6
Jadvalning davomi
1
2
3
4
14 Siqiluvchanlik
Lyoss va lyossimon jinslar,
monolit, 20½20½20,
25½25½25 sm kattalikida
Imorat va inshootlar zaminini
tashkil qiluvchi jinslarning mus-
tahkamlik qobiliyatini baho-
lashda
15 Grunt qatlamidan
suvning sizib o‘tish
koeffitsiyenti, Kf
Gil jinslari, monolit,
20½20½20 sm, qum jinslari,
500—1000 sm
3
hajmda
Zaxlash jarayonidan saqlanish
chora-tadbirlarini belgilashda
16 Gruntlarning
maksimal zichligi
100 sm
3
dan kam emas
Gruntlarni zichlanishi, siqilishga
bo‘lgan mustahkamligini ba-
holashda
17 Suffazion
siqiluvchanlik
Gil jinslar, monolit,
10½10½10 sm kattalikda
Inshootlar poydevorini tashkil
etuvchi gruntlarni qo‘shimcha
kuch ostida cho‘kishini aniq-
lashda
18 Uch o‘q bo‘ylab
siqilgandagi mus-
tahkamligi va
deformatsiyalanishi
Monolit, 20½20½20 sm
kattalikda
Inshootlar poydevorini tashkil
etuvchi gruntlarni mustahkamlik
qobiliyatini hisoblashda
19 Cho‘zilishga
bo‘lgan qarshiligi
Qoya va yarimqoya jinslar,
monolit (kern) holatida,
20½20½20 yoki 50½70 mm
diametrdi va 100—200 mm
balandlikda
Imorat va inshootlar poydevor-
larining mustahkamligini baho-
lashda
20 Tabiiy qiyalik
burchagini aniqlash
Qum, qumli shag‘al jinslar,
namuna holatida, 1000—
3000 sm
3
Kanallar, yo‘llar chekkalarini
mustahkamligini baholashda
21 Suvni o‘ziga yutish
va singdirish
xususiyatlarini
aniqlash
Qoya va yarim qoya jinslar,
monolit (kern) holatida
20½20½20 sm yoki 50—70
mm diametrda va 100—200
mm balandlikda
Suv omborlari, kanallar asosini
tashkil qiluvchi jinslarni suv
ta’sirida mustahkamligini
baholashda.
Do'stlaringiz bilan baham: |
