Gidroenergetik qurilmalar elektr qismi, rele himoyasi va avtomatikasi

Oʻzgarmas  tokli  uch  fazali  sxemalar. 
Oʻzgarmas  tokli  uch  fazali  sxema 
himoyaning  tok  zanjirida  uchta  fazaga  oʻrnatilgan  TA1,  TA2,  TA3  tok 
transformatorlari  va  uchta  KA1,  KA2,  KA3  tok  relelarini  toʻliq  yulduz  usulida 
yig’ib  amalga  oshiriladi.  Texnika  xavfsizligi  talablariga  mos  ravishda  tok 
transformatorlarining  ikkilamchi chulg’amlari zaminlanadi. 6.4-rasmda MTH ning 
uch fazali sxemasi alohida zanjirlarda keltirilgan.   
Himoya  qilinayotgan  liniyadagi  qisqa  tutashuv  turiga  qarab  bir  yoki  bir 
necha tok relesi (KA) ishga tushadi, natijada vaqt relesi KT ning chulg’amidan tok 
oʻtadi. Ma’lum bir fursatdan keyin rele KT ning kontaktlari qoʻshilib oraliq relesi 
KL  ni  ishga  tushiradi.  Oraliq  relesi  KL  vaqt  relesi  KT  kontaktlarining  quvvatini 
oshirish  uchun  xizmat  qiladi.  KL  ning  kontaktlari  koʻrsatish  relesi  KN  va 
oʻchirgichning  blok  –  kontaktlari  Q  orqali  oʻchiruvchi  solenoidning  zanjirini 
tutashtiradi,  bu  esa  Q  oʻchirgichni  oʻchishiga  olib  keladi,  keyin  blok  kontakt  Q 
himoya zanjirini uzadi. 
MTH  ni  ishlash  toki,  sabr  vaqti  va  sezgirlik  koeffitsiyenti  himoyaning 
aniqlanishi talab etiladigan parametrlari hisoblanadi.  Oʻchirgichni oʻchirishga olib 
keladigan fazadagi birlamchi minimal tok himoyaning ishlash toki deyiladi (I
XISH
). 
Shu vaqtda relening chulg’amidan  oʻtayotgan  ikkilamchi tok  relening  ishlash toki 
hisoblanadi  (I
RI
).  Himoyani  dastlabki  holatiga  qaytaruvchi  maksimal  tok  qaytish 
toki deyiladi. Qaytish tokining ishlash tokiga nisbati relening qaytish koeffitsiyenti 
deb ataladi (K
k
).
 
 

---

 
157 
 
 
                     a) 
 
 
 
 
 
b) 
6.4-rasm. Uch fazali uchta releli MTH. a) Tok zanjiri b) operativ zanjir