Гидрoэнeргeтик мaнбaлaр

Чучук сув захирасининг 1,47 % (125 000 км3) ер усти кўлларида ва фақат 0,1 % гина дарё ва сойларда жамланган. Одамзод фақат шу сувларни истеъмол қилади. Кўриб турганимиздек, истеъмолга яроқли сувларнинг захираси жуда оз ва улар инсоният таъсирида йил сайин камайиб бормоқда.

Чучук сув захиралари ниҳоятда чегараланган. Бунга тескари пропорционал равишда дунё аҳолисининг сув истеъмоли йилдан-йилга ортиб бормоқда. Жумладан, 2000 йилда бутун дунёда 1 кунда 26 540 млрд литр сув истеъмол қилинган ёки жон бошига 4 280 литрга тўғри келган, унинг 72 % қишлоқ хўжалик экинларини суғориш учун ишлатилган.

Сайёрамизнинг кўпгина қисмида қарийб 2 млрд. киши чучук сув етишмаслигидан азият чекаётир ва яна 2 млрд. га яқин киши чучук сув етишмаслигига дуч келмоқда. Жаҳон Банкининг таҳминига кўра, ХХI асрнинг ўрталарига бориб дунё аҳолисининг 40 % чучук сув етишмаслигидан азият чекиши, 20 % аҳоли эса қарийб чучук сувсиз яшашга тўғри келиши мумкин.

Сув ресурсларини баҳолашда ҳажм ўлчов бирлигида ўлчанувчи (м3, км3) статик сув заҳираси ва ҳажмни вақтга бўлган нисбати бўйича ўлчанувчи (м3/сек, м3/йил, км3/йил) қайталанувчан сув заҳираларига бўлинади.

• Уларнинг ҳар бири табиатда ўзига ҳос хусусиятларини билан аҳамиятга эга.

Статик сув заҳирасига денгизлар, дарёлар, кўллар, музлар ва шу билан бир қаторда ер ости сувлари кириади. Қайталанувчан сув заҳираларига — Ер курасидаги қуруқлик ва океанлар орасидаги йил мобайнида сув айланиши ҳисобига тикланадиган сувларга манбаларига айтилади.

Бир йилда дунё бўйича 577 000 км3/йил миқдордаги сув айланиши содир бўлади. Шундан 505 000 км3/йил миқдордаги сув океан юзасидан ва 72 000 км3/йил миқдордаги сув қуруқликдан парланади. Улар ёмғир, қор, дўл ва турли ҳил ёғингарчиликлар сифатида 458 000 км3/йил миқдори океанга ва 119 000 км3/йил миқдори қуруқлика қайтиб тушади.

Гидросферадаги сув заҳираси

Гидросферани ташкил этувчилар	Сув ҳажми, минг. км3	Умумий ҳажмнинг %
Гидросфера	1 454 703	100
Жумладан:
Океанлар	1370323,2	93,96
Ер ости сувлари	60 000	4,12
шулардан фаол сув алмашинувчи зоналар	4000	0,27
музлар	24 000	1,65
денгиз ва сув омборлар	280	0,019
тупроқдаги намлик	85	0,006
атмосферадаги парлар	14	0,001
оқар сувлар	1,2	0,0001