Гидроэлектр станциялари уларнинг турлари ва ишлаш принциплари

Гидроэлектр станциялари хақида

• Гидроэлектр станциялари хақида
• Гидроэлектр станциялари – ГЭСлар энг кенг тарқалган электр станциялари бўлиб, сув оқимидаги энергияни электр энергиясига айлантириб берувчи иншоотлар ва жиҳозлар мажмуидир. Улар кўпинча дарёларда, тўғон ва сув омборларида қурилади. Электр энергия ишлаб чиқариш самарадорлиги икки омилга боғлиқ: ГЭС бутун йил мобайнида сув билан узлуксиз таъминланиши ва нишабликда жойлашиши зарур.
•  ГЭСларнинг бир қанча қулай ва ноқулай томонлари бор. Масалан, ишлаб чиқарилаётган электр энергиясининг таннархи арзон, бошқа электр станцияларига қараганда экологик зарари камроқ. Ноқулай жиҳати – сув омборлари жуда катта майдонни эгаллайди, ГЭС қурилиши нисбатан кўп маблағ талаб қилади. Бироқ ҳар қандай электр станциясидан ягона устунлик жиҳати бор – ГЭСлар қайта тикланувчи манба билан ишлайди. Масалан, иссиқлик электр станцияларининг манбаси (кўмир, ёқилғи) бир кун келиб тугаши мумкин. Лекин ГЭСларда сарфланаётган сув табиий равишда ҳар йили қайта тўпланади.

ГЭСларнинг ишлаш тарзи жуда осон. Гидротехник жиҳозлар сувни маълум босимда жўнатиб туради. Бу сув махсус қувурлардаги парракларга келиб урилади ва генераторларни ҳаракатга келтиради. Натижада электр энергияси пайдо бўлади.

• ГЭСларнинг ишлаш тарзи жуда осон. Гидротехник жиҳозлар сувни маълум босимда жўнатиб туради. Бу сув махсус қувурлардаги парракларга келиб урилади ва генераторларни ҳаракатга келтиради. Натижада электр энергияси пайдо бўлади.
•  Сув босими тўғон ёрдамида сув сатҳини кўтариш орқали ёки махсус нишаблик-каналлар воситасида (деривацион усулда) ҳосил қилинади. Айрим пайтларда ҳар икки усулдан бир пайтнинг ўзида фойдаланиш мумкин.
•  Сўнгги ҳисоб-китобларга қараганда, гидроэнергетика жаҳонда ишлаб чиқарилаётган электр энергиянинг 63 фоизини етказиб беради. Аҳоли жон бошига ҳисоблаганда, электр энергияси ишлаб чиқариш бўйича Норвегия, Исландия ва Канада юқори ўринларни эгаллайди. Уларнинг сафига Хитой ҳам қўшиляпти. Чунки бу мамлакатда 2000 йилдан эътиборан кенг кўламда ГЭС қурилиши бошланди. Ҳозир Хитой дунёдаги кичик гидроэлектр станцияларининг деярли ярмига эгалик қилади.