Gidroekologiya

Oqava suvlarni tozalashda qo’llaniladigan biofiltrlar 
 
Biofiltrlar pishiq g’ishtdan yoki temir-betondan qurilgan inshootdir. Inshootning vazifasi 
uncha ko’p bo’lmagan chiqindi suvlarni tozalashdir. Biofiltrlar qurish uchun kichikroq yer maydoni 
tanlanadi. Biofiltrlar qishin-yozin ishlaydigan, sun’iy ravishda temir betondan qurilgan biologik 
tozalash inshootidir. 
Biofiltrlarda oksigen qatnashishi sababli biokimyoviy jarayon jadal kechadi, oqibatda 
chiqindi suv tarkibidagi organik moddalar tez parchalanib mineralizatsiyaga uchraydi, mikrob 
qiriladi, gelmint tuxumlari ham jonsizlanadi. 
Biofiltr to’rt burchak yoki yumaloq shakldagi bo’shliq bo’lib, uning ichi filtrlovchi material 
bilan to’ldiriladi. Bunday materiallar g’ovak, yengil, havo o’tkazadigan, parchalanmaydigan 
bo’lgani ma’qul. Ko’mir shlaki, koks, shag’al, maydalangan tosh, kuydirilgan keramzit shunday 
material bo’lishi mumkin. 
Filtr material ustida suvni bir xil taqsimlovchi truba va ularga ulangan suvni sochib 
beradigan sprinklar bo’ladi. Sprinklar sistemasi suvni taqsimlovchi bak, tarqatuvchi truboprovodlar 
va sprinklardan iborat.Biofiltrning eng pastki qavati 0,2 metr, filtr materiallarining diametri 50-70 
mm, ustki qavatining qalniligi – 1,8 metr, filtr materiallarining diametri esa 30-40 mm.ga teng. 
Amerika Qo’shma Shtatlari, Kanada,Germaniya va boshqa mamlakatlarda biofiltrni 
to’ldirish uchun plastmassadan tayyorlangan, kattaligi 0,6x0,6x12 m. yoki 0,3x0,3x1,2 metrli 
g’ovak qurilmalardan foydalaniladi. Material yengil, ularni tashish va biofiltrga o’rnatish anchagina 

---

 
86 
qulay bo’lib, qurilma tarkibidagi g’ovak bo’shliq 97% ni tashkil etadi, shlakdagi g’ovaklar 45% ni 
tashkil qiladi. Bunday sun’iy plastmassadan tayyorlangan filtrlash materiallari chiqindi suvlarning 
oksidlanishi uchun yaxshi sharoit tug’diradi. 
Biofiltrlar  –  chiqindi suvlarni faqatgina mexanik yo’l bilan tozalangandan so’ng qabul 
qiladi. 
Biofiltr dastlab filtrlovchi materiallar bilan to’ldirilgandan so’ng organik moddalar, 
mikroblar bilan to’yintiriladi.