Gidroekologiya

O’rta Osiyoning ayrim ko’llari suvida biogen elementlarning miqdori 
 
O’rta Osiyoning ayrim ko’llari suvida biogen elementlarning miqdori, mg/l
Ko’llarning nomi 
F 
NH
4
 
NO
2
 
NO
3
 
Fosfatlar 
Kremniy 
Qorako’l 
0,7 
0,34 
0,04 
0,18 
0,021 
3,4 
Yashilko’l 
0,1 
0,07 
0,003 
0,12 
0,016 
4,5 
Sarez 
0,14 
0,08 
0,003 
0,23 
0,012 
2,08 
Iskandarko’l 
0,12 
0,07 
0,002 
0,39 
0,015 
12,47 
Arnasoy 
- 
0,17 
0,034 
1,18 
0,015 
- 
Aydar
0,08 
0,1 
0,018 
0,43 
0,55 
4,09 
Biyliko’l 
0,14-0,22 
1,58-2,08 
0,053-0,089 1,05-0,81 
1,23-1,87 
8,7-9,1 
Suvda organik moddalarning ko’sratkichi suvning oksidlanishi orqali belgilanadi. Ko’l suvlarida 
oksidlanish turlichadir. Masalan, Iskandarko’lda 1,2-1,3 mg/l, Sevanda 2-2,2, Baykalda esa 0,8-1,1 mg/l. Kuchli 
botqoqlangan ko’llarda suvning oksidlanishi yoz faslida 36, qishda 61 mg/l gacha bo’ladi. O’rta Osiyo tekisligida 
joylashgan ko’pchilik ko’llarda suvning oksidlanishida 3-17,7 mg/l atrofidadir. Suvda gumin moddalarning ortiqcha 
bo’lishi u yerdagi organizmlarga salbiy ta’sir ko’rsatadi, ularning rivojlanishi va taqsimlanishini sekinlashtiradi. 
Ko’pchilik chuchuk suvli ko’llarda vodorod ioni betaraf muhitli (pH=7) bo’ladi. Yuqori tuzli ko’l suvlari 
biroz ishqorlashgan va organik moddalarga boy bo’lganligi sababli, ko’llarni suvi nordon muhitlidir (pH=5-6). 
Chuchuk suvli tog’ ko’llarda pH=7,5-7,6 atrofida bo’ladi. Masalan, Zorko’lda pH=7,5-7,7, Yashilko’lda pH=7,6, 
Sonko’l va Rangko’lda pH=7,8 ga tengdir. 
Suvning ishqor va nordon yoki betaraf (neytral) muhitida uchraydigan ko’pchilik organizmlar shunday 
muhitlarga moslashganlar. Nordon muhitga suv hayvonlari (mallyuskalar, qisqichbaqasimonlar, ayrim baliqlar) va 
o’simliklar ekologik moslashgan, ammo shu muhit ko’p turlarga salbiy ta’sir qiladi va ularni o’sish, ko’payish va 
taqsimlanishi sekinlashadi, hattoki to’xtaydi, organizm nobud bo’ladi.