|
V
Belgilarni tekshirib turish (ortishi, kamayishi).
98
/ Reabilitatsiya.
✓ Q azoniyatga yuz tutish oldidan hurm at.
/ Psixoterapiya.
/ Oila a ’zolarini yupatish, ko‘nglini ko‘tarishga, xursand
qilishga intilish.
/ 0 ‘rgatish.
v
Tekshirish.
/ Asosan bu davolam i olib borish ham shira zimmasiga tushib,
shifokor nazorati ostida b o ‘ladi.
У
Palliativ yordam uyda, poliklinika, statsionarda va alohida
xospislarda o ‘tkaziladi. Ba’zan uzoqlarga borib ham palliativ
yordam berish m um kin. Quyida xospis haqida tushuncha berishga
harakat qilamiz.
Xospis haqida
Xospisning yuzaga kelishiga quyidagi kuzatuvlar sabab b o ‘ldi:
— aksariyat og‘ir va o4im ga m ahkum bem orlar og‘riqdan va
atrof-m uhit noqulayliklaridan iztirob chekadilarki, ularni esa
b artaraf qilish m um kindir;
— aksariyat hayot bilan vidolashayotgan bem orlar og‘riq
azobiga chidashga majburdirlar;
— aksariyat bem orlar o ‘zlari istagan joyda, jum ladan sokin uy
sharoitida jo n taslim qila olm aydilar;
— aksariyat o g'ir va o iim g a m ahkum bem orlarni shifoxonalarga
yotqizilm aydi, palliativ tibbiy yordam olish uchun xospisga kirish
imkoniyatlariga ega emas;
— aksariyat shifokor va ham shiralar joni uzilayotgan bem orlar
ustida qanday qilib ular iztiroblarini yengillatishni va ularga
qanday qilib yordam berishni bilmaydilar.
Xospis o ‘zi nim a? Bu (inglizcha hospice) og4r va o ‘lim oldidan
bem orlarni alohida parvarishlashning turidir.
Xospis bu shunday bir muassasadirki, bu yerga tushgan har
bir kimsaga aynan shu shaxs uchun - u xoh bem or b o ‘lsin, xoh
bem orga qarovchi b o ‘lsin, turli: tibbiy, jism oniy, ruhiy, ijtimoiy,
m a’naviy yo‘nalishda e ’tibor beriladi va parvarish qilinadi.
99
Jo n taslim q ilay o tg an b e m o r h o la ti bu h o la tn i yuzaga
k eltirgan sab ab la rd an q a t’i n a z a r, u m a ’lum reak siy alarni o ‘z
ichiga oladi:
• og‘riq va diskom fort;
• q o £rquv va yolg‘izlik;
• yaqinlarining iztiroblari u ch u n tashvishlanish.
Xospis bem o rn in g barch a ehtiyojlariga yetishishi u chun
kurashadi.
X ospis g ‘oyasi yangi em as. D astavval xospislar ch erk o v lar
q o sh id a tash kil etilg an b o ‘lib, ru h o n iy lar in so n la rn i «boqiy
d unyoga
ketish»
d av rida
yaxshi
s o ‘z
b ilan ,
g u n o h lari
k ech irilish in i s o ‘rag a n lar, y a ’ni o la m d a n o ‘ta y o tg an la rn in g
ruhiy iz tiro b la rin i y en g illash tirg an la r. S h u n d ay qilib, m azk u r
b irlam ch i xo sp islar yuz y illar avvalroq iliq m u n o sab at, qulay
sh a ro it y aratish a olgan.
Bugungi kun da esa xospis shunday bir muassasaki, bu yerda
kishilarning hayoti so‘nggida, va shuningdek, ularning yaqinlari
iztirob va qayg‘ularini kam aytirish uchu n har taraflam a qulaylik-
kom fort yaratishga h arakat qilinadi.
N im a u ch u n xospisda parvarish qilish, qarash m uam m osi
m uhim ? C h un ki u (xospis) odatiy sharoitda sog‘lom lashtirish
yo ‘lida am alga oshirib b o ‘lm aydigan faoliyatlarni bajara olish
im koniyatlarining ustuvorligiga ega.
Bu esa dastavval xospis xodim larini — vrachlar, ham shiralar,
sanitarlar, sotsiolog, ruhshunos-psixologlarning kasbga oid maxsus
bilim lari bilan b o g ‘liqdir.
Keyingi ju d a m uhim tom oni - oilani yaqinlashtirishidir,
C h un ki faqat oilagina qabul qilinadigan qarorlarga bevosita
daxldordir va u azoblanayotgan kishiga eng yaqin yordam chi va
uni e ’zozlovchisidir. Y a’ni xospis oilada o ‘layotgan odam va uning
yaqinlarini o ‘rtasidagi bog‘lovchi b o ‘lib xizmat qiladi.
100
X O S P IS PATSIYENTLAR VA OILALARNING
X U SU SIY E H TIY O JLA R IN I UYG‘U N LA SH TIRISH G A
YO‘NALTIRILGAN
Bunda asosiy e ’tibor quyidagilarga qaratiladi:
Jismoniy ehtiyojlar
Ruhiy ehtiyojlar
1. Ko‘pgina patsiyentlar uchun og‘riqni
dorilar bilan yengillashtirish xospisdagi
parvarishning muhim qismidir.
2. Patsiyentlar uchun yoqimli va uzoq
yotish holatida teri va shilliq qavatlari
zararlanishini oldini olish uchun
qilinadigan ushbu muolajalar borligi:
• tez-tez tana holatining o ‘zgartirib
turilishi;
• yelka silanishi;
• og‘iz bo‘shlig'ini tegishli
parvarish lash;
• shaxsiy pokizalik.
Xospisning maqsadi — patsiyentlarga
ularning jismoniy imkoniyatlaridan
mumkin qadar to'laroq
foydalanishlariga yordam
Xospis patsiyentlarga
yolg‘izlik, yaqinlarini
ko‘miaslik va tashlab
qo‘yishlikdan havo-
tirlanishlari va qo‘rquvlarini
yengishga yordam beradi.
Patsiyentlarga shunday muno-
sabatda bo‘lish kerakki, ya’ni:
• ular hali atrofdagilar
uchun muhimligi va
kerakligini bilsinlar;
• ularning savollariga to‘g‘ri
va xayrixohlik bilan javob
berish;
• ular o‘z his-tuyg‘ularini
ifoda qilishlarida erkinlik
sezsinlar.
Ijtimoiy ehtiyojlar
Ma’naviy ehtiyojlar
Ba’zida kichik narsalar ham katta
ahamiyat kasb etadi. Og'ir bemor-
larning ko'pchiligi ilgaridek faol
bo‘lolmasada, ularning kokpchiligiga:
• yoqtirgan taomlarini tanowul qilish;
• musiqa tinglash;
• oila a’zolari va do‘stlari davrasida
bo'lish;
• yaxshi kiyinib va yaxshi ko‘rinishni
yoqtiradilar.
Xospis bu narsalarning amalga
oshishiga yordam
Xospis ma’naviy
tadbirlaming muhimligini
tan oladi. Patsiyentlar
e’tiqodi bo‘yicha xospis
komandasiga taalluqli din
vakiliga ko‘ngil ochishlari
va suhbatlashishi mumkin.
Ruhoniylar bemorning oila
a’zolari va do‘stlariga ham
madad berishlari mumkin.
101
Do'stlaringiz bilan baham: |
