Геронтология ва гериатрия фани ҳАҚгша тушунча

O’pka sili. Keksa va yoshi qaytgan odamlar organizmi qandli diabet, pnevmoniya va boshqa surunkali kasalliklar tufayli kasallikka qarshi kurashishga zaiflashadi, ularda yuqumli kasalliklar og’ir kechadi.

O’pka silining kelib chiqishida kox mikrobakteriyasi asosiy ro’l o’ynaydi. Kasallik davrida o’pka silining kuchayishiga turmush tarzining yomonligi, yetarli koloriyali ovqat yemaslik hamda o’z vaqtida dispanser nazoratidan o’tmaslik asosiy sabab bo’ladi. O’pka sili belgilari ko’pincha qarilik yoki shamollash deb o’ylanadi, chunki qariyalarda uning klinika belgisi: ko’p terlash, tana haroratining ko’tarilishi kuzatilmaydi, balki yo’tal, behollik, ozib ketish, balg’am ajratilishi kabi belgilar bo’ladi xolos. Bemorlar balg’amida mikrobakteriyalarni topish juda qiyin. Tamografiya va rentgenografiyadagina sil manzarasini ko’rish mumkin. Keksalarda silni davolash uchun kimyoviy preparatlar qo’llash mumkin. Streptomisin, ftivazid, tubazid, PASK, tibon preparatlari qo’llanilganda bemor albatta stasionarda bo’lishi kerak, chunki bu preparatlar yurak qon aylanish sistemasiga asoratlar berish ehtimoli bor. Davolashda disensibillovchi dori vositalari va gormonlar qo’llanadi. Keksalarda kimyoviy preparatlarni qo’llashning sutkalik ma'qul dozalari quyidagicha:

Streptomisin 0,5-0,75 gr.

Ftivazid 1-1,5 gr.

Tubazid 0,45 gr.

Etambutol 0,8-1,2 gr.

PASK 9-12 gr.

Metazid 1 gr.

Rifampisin 0,45-0,6 gr. O’pka sili bilan og’rigan bemorlar dispanser nazoratida bo’ladi. Hamshira bemorning uyiga tez-tez borib, bemorning ahvolidan xabar olib turishi, gigiena qoidalariga rioya qilinishi, balg’amni maxsus tufdonlarga yig’ish zarurligini nazorat etishi zarur.

O’pka raki - o’pkadagi xavfli o’sma bo’lib, 40 yoshdan 70 yoshgacha bo’lgan bemorlarda ko’p uchraydi. O’pka rakining kelib chiqishiga o’pkaning surunkali kasalliklari va tashqi muhitdagi zaharli moddalar bilan ta'sirlanib turishi, chekish sabab bo’ladi. Kasallik asta-sekin avj olib boradi, bemorlarni yo’tal, ko’krak qafasida og’riqlar bezovta qiladi. Balg’amda qon bo’lishi mumkin. hansirash, ishtaqaning yo’qolishi, kaxeksiya kuzatiladi. Tana harorati o’rtacha ko’tariladi. Limfa tugunlari kattalashib qoladi.

O’pka raki tashxisi rentgenologik tekshiruvdan so’ng qo’yiladi. O’pka rakini davolashda keksa kishilarda operativ davolash qo’llanilmaydi. Asosan konservativ davo buyuriladi. Nur bilan davolash bemorning immunologik qobiliyatini susaytirib yuboradi, shuning uchun ehtiyotlik bilan tayinlanadi. Ximioterapiya o’tkazish maqsadida siklofosfan, embixin, benzotef, toifosfamid, 5-ftorurasil vositalari qo’llanadi.

O’pka raki bilan og’rigan bemorlar doimo nazoratda bo’lishi, hamshira bemorga diqqat e'tiborini kuchaytirishi, buyurilgan dori-darmonlarni iste'mol qilish, ko’rsatmalarga rioya qilish o’z vaqtida bajarilishini nazorat etishi zarur.