Геронтология ва гериатрия фани ҳАҚгша тушунча

1-bosqich. Ma'lumot to’plash, tahlil qilish va ularni baholash. Bu shaxs muammolarini aniqlash va parvarishni rejalashtirish uchun bajariladi. Ushbu bosqichda bemorning holatini kuzatish – o’zidan, yaqinlaridan, tanishlaridan, tibbiy kartasidan ma'lumot to’plashdan iborat. Bu bosqichda to’plangan ma'lumot bo’yicha hech qanday xulosa qilinmaydi. Lekin bemorning muammosini bilish uchun undagi kasallikning ob'ektiv va sub'ektiv belgilari bilan bir qatorda bemorning asosiy ehtiyoji aniqlanadi. Demak, bemor bilan muloqotda uning asosiy ehtiyojlarini bilish uchun biz har tomonlama mutaxassislik kommunikatsiyasidan foydalanishimiz lozim. Gerontologiyada kommunikatsiya - keksa yoki qari bemor bilan hamshira o’rtasidagi muloqot bo’lib, bu bemorning shaxsiyatiga tegmaydigan tarzda uning ruhiy kechinmalarini bilish, agar sog’lig’iga salbiy ta'sir etsa ularni bartaraf etish yoki yengillashtirish usullarini aniqlab, bemor atrofida psixoemotsional osoyishtalik yaratib, parvarishni olib borishdir. Hamshira keksa yoki qari bemor bilan muloqotda mutaxassislik kommunikatsiyasi tamoyillari qoidasiga amal qilishi kerak. Bunda:

1. Muloqotda aniq va ravshan murojaat etish.

2. Faol ravishda eshitish - bemorning dardini tinglay bilish.

3. Savol berish texnikasidan foydalanish.

4. Keksa va qari bemorni suhbatga - dardlashishga chorlovchi, tinch, osoyishta muhitni yaratish.

Keksa bemorning ruhiyati, emotsional holatidan kelib chiqqan holda, muloqot ko’proq ularni qiziqtiruvchi yo’nalishda olib boriladi. Buning uchun alohida faol ravishda eshitish qoidalarini qo’llash zarur.

1. Tashqi qiyofasi bilan (bosh qimirlatish, tasdiqlash).

2. Fikrni davom ettiruvchi so’zlarni ishlatish. Misol uchun:

- Keyin nima bo’ldi? -Siz uchun ma'qulmi?

3. Avaylash, g’amxo’rlikni his qildirish.

4. So’zlashganda yuz va tana harakatlariga e'tibor berish.

5. Yoshi o’tgan va qari kishilar tashvish-muammosini hal etish uchun uning mohiyati negizini qayta-qayta aniqlash va bilib olishga erishish. Buning uchun verbal (so’z orqali), noverbal (harakat orqali) muloqot turidan foydalanish zarur.

Inson yoshi o’tganda, keksayganda katta hayotiy tajribaga ega bo’ladi. Bunday odamlar hamshiraning muloqotidan o’ziga nisbatan munosabatni va hamshira haqidagi ma'lumotni ham bilib olish qobiliyatiga ega bo’ladi.

Muloqotda ma'lumotning 30% gapda ifodalanadi. Bunda 7% so’zdan, 13% ohangidan, 10% mazmunidan bilib olinadi. 70% ni esa tashqi ko’rinish: qo’l, yuz, tana harakati bilan, hatto hid orqali bilib olish mumkin.

Kommunikatsiyada savol berish usulidan to’g’ri foydalanish zarur. Savollar uch xil yo’nalishda beriladi.

1. Yopiq savollar - izoh talab qilmaydigan savollar.

Misol: Siz bugun yaxshi uxladingizmi?

- Ha yoki yo’q.

2. Ochiq savollar - izoh talab qiladigan savollar.

Misol: - Nega bugun yaxshi uxlay olmadingiz?

3. Yo’naltiruvchi savol - fikrni davom ettirishga undovchi savol. Misol: - Balki havo ta'sir qilgandir?

Demak, savol berish qoidasi bemorning muammosini chuqur aniqlash uchun yordamchi vosita hisoblanadi.

Hamshiralik jarayonining barcha bosqichlarida hamshira kommunikatsiya tamoyillariga amal qilishi kerak.