Germaniya (nem. Deutschland), Germaniya Federativ Respublikasi

Germaniya haqida
Germaniya (nem. Deutschland), Germaniya Federativ Respublikasi (nem. Bundesrepublik Deutschland) — Markaziy Yevropadagi davlat. Shimoliy Boltiq dengizlari sohilida joylashadi. Maydoni 357 ming km². Aholisi 81,084 million kishi (30. Sentyabr 2014). Poytaxti — Berlin shahri. Mamuriy jihatdan 16 yer (shtat) ga, yerlar okruglarga, okruglar tumanlarga, tumanlar jamoalarga bolinadi.
GFR — federativ respublika. Amaldagi konstitutsiyasi 1949-yil 23-mayda qabul qilingan, unga 1954, 1956, 1990, 1993 va 1994-yillarda qoshimchalar kiritilgan. Davlat boshligi — federal prezident. Germaniya manzarasi benihoya xilma-xil va jozibador.
Aholisining 90 % dan koprogi nemislar; qisman dan (daniyalik)lar va gollandlar yashaydi. Shahar aholisi 85 % dan ortiq. Rasmiy tili — nemis tili. Dindorlar — protestantlar (lyuteranlar, 50 % dan ziyod) va katoliklar. Aholi zichligi bir km²ga 229 kishi togri keladi. Mamlakatda 7,2 mln. chet elliklar ham yashaydi. Ular umumiy aholining 8,9 % ini tashkil etadi.
Yirikshaharlari: Berlin, Hamburg, Myunxen, Kyoln, Frankfurtmayn, Dortmund, Shtutgart, Dyusseldorf, Hannover, Nyurnberg,Leypsig, Drezden.
OFR — yuksak darajada rivojlangan industrial mamlakat. Umumiy iqtisodiy qudratiga kora dunyoda uchinchi orinda, jahon savdosida ikkinchi orinda turadi. Yalpi ichki mahsulot tarkibida sanoat va qurilishning ulushi 33,6 % ni, qishloq xojaligining ulushi 1,2 % ni tashkil etadi.
Germaniya dunyodagi tashki savdo aylanmasi hajmi boyicha AQShdan keyin ikkinchi orinda turadi. Germaniya chetga asosan avtomobillar, stanoklar, mashinalar, kimyo mahsulotlari va elektr texnika buyumlari chiqaradi. Chetdan xom ashyo, elektr texnika va toqimachilik mahsulotlari oladi. Tashki savdodagi asosiy mijozlari:Fransiya, Italiya, Buyuk Britaniya, Niderlandlar, Belgiya, AQSh, Rossiya, Lyuksemburg. Pul birligi — nemis markasi.
Germaniya 620 mingga yaqin orinli 2300 kasalxona, 267 ming vrach ishlaydi. Bundan tashqari 1300 soglomlashtirish muassasalari mavjud.
Konstitutsiyaga binoan davlat maorif tizimini umumiy nazorat qilish huquqini ozida saqlab qoladi. Har bir yerda maorif masalalari bilan shugullanuvchi vazirlik bor. 6 yoshdan 18 yoshgacha bolgan bolalar uchun talim majburiy. Oqish muddati — 12 yil Jumladan, bolalar tola oquv haftasi dasturi boyicha maktabda 9 yil, sonfa toliqsiz oquv haftasi dasturi boyicha hunartexnika bilim yurtida 3 yil oqiydi. Maktablar bir necha bosqichga bolinadi: boshlangich bosqich — 1—4 sinflar (bazi yerlarda 1—6 sinflar). Song oquvchilar umumiy talim maktabining uch toifasiga ajratiladi; keyinchalik hunar talimi olish huquqini beradigan asosiy maktab (5—6 yil), kasbkor yonalishidagi toliqsiz orta talim huquqini va orta hunar-texnika oquv yurtiga kirish va uni bitirgach, texnika oliy oquv yurtiga kirish huquqini beradigan real maktab; toliq orta malumot beradigan va universitet hamda oliy oquv yurtlariga kirish huquqini beradigan gimnaziya. Umumiy talim beradigan maktabning yangi toifasi — umumiy maktab ham mavjud. Unda bolalar 5sinfdan 10-sinfgacha oqiydi. Bazi umumiy maktablarda gimnaziyalarning yuqori sinflari tarzida tashkil etilgan yuqori sinflar bor. Aqli zaif va nogiron bolalar uchun maxsus maktablar bor. Ularga ham majburiy talim joriy etilgan.
Hunar-texnika talimi tizimida hunar maktablari, texnika va muhandislik bilim yurtlari, turli ixtisoslikdagi orta maxsus talim maktablari hamda maxsus oliy maktablar bor. Oliy talim tizimiga universitetlar, oliy oquv yurtlari, oliy badiiy maktablar, texnika maktablari va boshqalar kiradi. Ularda oqish pulli. Eng yirik va qadimgi oliy oquv yurtlari: Geydelberg, Leypsig, Rostok, Berlin universitetlari. 1960-yildan keyin yana 20 ta universitet tashkil etildi. Ularning yonida texnika oliy bilim yurtlari va pedagogika institutlari mavjud. Maxsus oliy oquv yurtlari oliy talimning eng yosh va hammaga manzur toifasi hisoblanadi. Ulardagi talim ayniqsa muhandislik, iqtisodiyot, ijtimoiy taminot, dizayn va qishloq xojaligi sohalarida koproq amaliy tarzda olib boriladi. Germaniyada har yili 10 mln. fuqaro bilim saviyasini oshirish imkoniyatiga ega. Malaka oshirishning eng yaxshi va samarali shakli xalq universitetlaridir. Germaniyada 11 ta mintaqalararo iqtisodiyot oquv markazi va 30 ta malaka oshirish instituti mavjud. Yirik firmalar oz xodimlari uchun alohida kurslar tashkil etadi.
Germaniyada 3 mingdan koproq muzey bor. Yerlar, shaharlar, uyushmalarning muzeylari, olkashunoslik va xususiy muzeylar, ibodatxonalar, qasrlar, saroylardagi muzeylar, ochiq havo ostidagi muzeylar shular jumlasiga kiradi.