Geometriya 7-sinf

B
oshlang4ich tushuncha va aksiomalar.
Nuqta, to4g4ri chiziq va tekislik kabi
tushunchalar geometriyaning boshlang4ich tushunchalari hisoblanadi. Ularga ta’rif 
bermadik. 
Geometriyaning boshlang4ich tushunchalari 
ta’rifsiz to4g4ridan-to4g4ri 
kiritiladigan tushunchalardir. Geometriyani bir bino deb olsak, bu tushunchalar 
GEOMETRIYANI O‘RGANISHDA FIKRLAR
KETMA-KETLIGI VA BOG‘LIQLIGI
Agar qo4shni burchaklar o4zaro teng bo4lsa, ularning har ikkisi ham to4g4ri 
burchak bo4ladi.
Berilgan:
A
va 
B
qo4shni burchaklar,

A
= 

B
Isbot qilish kerak:

A
= 

B
= 90
0
Teoremaning sharti
Teoremaning xulosasi
Umuman olganda, teoremani shart va xulosa qismlarga ajratib, quyidagi sxema 
ko4rinishida tasvirlash mumkin:
Agar
bo4lsa,
 
 
bo4ladi.
A jumla o4rinli
B
 jumla o4rinli 
Teoremaning sharti
Teoremaning xulosasi
15
36

---

37
1.
Teorema nima? U qanday qismlardan iborat?
2.
Teoremalar qanday isbotlanadi?
3.
Teoremaning isboti deganda nimani tushunasiz?
4
.
Muayyan teoremani oling va uni qismlarga ajrating.
5.
Ta’rif nima? Qaysi tushunchalar ta’rifsiz qabul qilinadi?
6.
Aksioma nima?
7.
Geometriyada tushunchalar qanday ketma-ketlikda qabul qilinadi?
8.
Agar shaklning xossasi chizmada ochiq-oydin ko4rinib turgan bo4lsa, bu xossani
isbotlamasdan qabul qilsa bo4ladimi?
9.
Quyida keltirilgan tasdiqlarning qaysilari isbotsiz qabul qilingan: 
1) har qanday ikki nuqta orqali faqat bitta to4g4ri chiziq o4tkazish mumkin; 
2) yoyiq burchak to4g4ri burchakdan ikki marta katta;
3) qo4shni burchaklar yig4indisi 180
0
ga teng;
4
) har bir kesmaning faqat bitta o4rtasi bor; 
5) har bir musbat son uchun uzunligi shu songa teng bo4lgan kesma mavjud.
10.
Ushbu tasdiqni isbotsiz qabul qilsa bo4ladimi: œBir to4g4ri chiziqda yotuvchi 
A
, 
B
, 
C
, 
D
nuqtalar uchun 
AB
=
CD
bo4lsa, 
AD
va 
BC
kesmalarning o4rtalari 
ustma-ust tushadi
B
?
uning poydevoridir. Boshlang4ich tushunchalar asosida boshqa yangi shakl va 
tushunchalar haqida tushuntirish beriladi, ya’ni ular