Geologiya fanlari universiteti aksiyalar qiymati va daromadliligini baholash va investitsiya

26
UNIVERSITY OF GEOLOGICAL SCIENCES
Bundan kuponsiz obligatsiya nominali 100 foiz deb qabul qilinadi, uning kurs qiymati esa quyidagiga teng boʻladi:
Misol koʻrib chiqamiz. Qoplash muddati uch yil, talab qilinadigan daromadlilik me’yori 4,4 foizga teng boʻlsa nominal qiymati 1000 birlikka teng boʻlgan kuponsiz obligatsiyani investor qanchaga sotib olishi mumkin?
Keltirib oʻtilgan oʻzaro bogʻliqliklar va misollardan koʻrinib turibdiki, koʻrib chiqilgan obligatsiyalar tiplari qiymati r bozor stavkasi va n qoplash muddati oʻrtasida teskari bogʻliqlik mavjud.
27
UNIVERSITY OF GEOLOGICAL SCIENCES
Uzoq muddatli qoplash vaqtida foizlar toʻlanadigan obligatsiyalar bahosi talab qilinadigan daromadlilik me’yori (bozor stavkasi) boʻyicha daromad olish imkonini beruvchi amal qiladigan toʻlovlar oqimining hozirgi qiymatiga teng. Bunda k – e’lon qilingan toʻlov foiz stavkasi. Qabul qilingan belgilashlarni hisobga olgan holda obligatsiyaning V haqiqiy qiymati va K kurs qiymati talab qilinadigan daromadlilikdan kelib chiqqan holda quyidagiga teng boʻladi:
Obligatsiyalarga investitsiyalar samaradorligi umumiy oʻlchovi sifatida qoplash muddatigacha daromadlilik (Yield To Maturity –YTM) koʻrsatkichidan foydalaniladi.
28
UNIVERSITY OF GEOLOGICAL SCIENCES
Qoplash muddatigacha daromadlilik investorning qimmatli qogʻozni qoplash muddatigacha saqlashi natijasida olishi mumkin boʻlgan daromadlilik darajasini oʻzida aks ettiradi. Bunda obligatsiyaning joriy bahosi va uning bozor bahosi (P) oʻrtasidagi nisbatning foizdagi ifodasi olinadi.
Bir yilda bir marta toʻlanadigan qat’iy belgilangan kuponli obligatsiyalar uchun belgilangan tenglikdan kelib chiqqan holda YTM quyidagicha aniqlanadi:
bu yerda F – qoplash bahosi (qoidaga koʻra nominal bahosi).
29
UNIVERSITY OF GEOLOGICAL SCIENCES

• Oʻzbekiston Respublikasi “Aksiyadorlik jamiyatlari va aksiyadorlarning huquqlarini himoya qilish toʻgʻrisida”gi qonuniga asosan aksiyalar egasining nomi yozilgan emissiyaviy qimmatli qogʻozlar boʻlib, ular turiga koʻra oddiy va imtiyozli boʻlishi mumkin.