Geologik kartalarni o’qishni o’rganish. Geologik xaritani quyidagi tartibda o’qsh tavsiya etiladi

Mavzu: Geoxronolog jadval, eralar, davrlar ularni indeks va rangi.

Panetamiz yoshini bilish insonlarni uzoq vaqtlardan beri qiziqtirib kelmoqda. biroq, ma'lumotlarning kamligi tufayli bu masala yechilmay kelmoqda. Hozirgi vaqtdagi ayrim tekshiruvlarning yer yoshi to`g`risidagi hisoblari bir-biriga to`g`ri kelmaydi. Yerimizning yoshini yillar bilan ifodalab berishda qilingan uri nishlar absolyut geoxronologiya deb nom olgan. Geologik yil hisobining yana bir usuli bor. U shundan iboratki, yer tarixini dunyoning taraqqiyotiga qarab bo`ladilar. Organik qoldiqlarni o`rganish shuni ko`rsatadiki, qazilma holida uchraydigan "formalar" asta sekin bir-birlari bilan almashinib turgan. Shu bilan birga organizmlar progressiv taraqqiyot yo`lida muayyan jarayondan o`tgan. Eng qadimgi qatlamlarda yuqori turdagi hayvonlar va o`simliklarning vakillari bo`lmagan holda, juda sodda organizmlarni uchratamiz. Organizmlarning "forma"lari asta-sekin murakkablashib borgan yangilari bilan almashinib turgan. Shunday qilib, bu "forma"larning almashinishi ketma-ketligini bilish ularga muvofiq kelgan. Yer bo`laklarining tarixini tiklashga imkoniyat yaratadi. Bu usul bilan aniqlanadigan nisbiy geologik xronologiyada birlik sifatida era va eraning bo`laklari qilib, davrlar (sistema) qabul qilingan. Davr o`z navbatida bir necha mayda bo`laklarga bo`linadi. Davr o`z navbatida bir necha mayda bo`laklarga bo`linadi. Eralar quyidagilardan iborat:

Arxey (grekcha "juda qadimgi") erasi - bu erada Yerda hayvon organizmlari hamda o`simlik organizmlari bo`lmagan.
Proterozoy (grekcha proteros- "birlamchi", zoy-"hayot") erasi- bu erada noaniq qoldiqlar va bevosita belgilar bo'yicha boshlang'ich organizmlar yashagan bo'lishi mumkin.
Paleozoy (grekcha "qadimgi") erasi -unda hozirgilardan jo'da kam farq qiladigan, lekin ancha yuqori tuzilgan o'simlik va hayvonlar bo'lgan.
Mezazoy (grekcha "o'rta") erasi-unda mukammal tuzilgan o'simlik va hayvonlar bo'lgan.
Kaynazoy (grekcha "yangi") erasi- bu erada o'simliklar va hayvonlar hozirgilarga brogan sari o'hshab boradi.

Arhey, proterozoy eralari to’liq o’rganilmaganligi uchun biz paleozoy erasidan boshlab davrlarni o’rganamiz. Bu era olti davrdan iborat:
1)Kembriy 2)Ordovik 3)Silur 4)Devon 5)Toshkumir 6)Perm
Mezazoy erasida davrlar uchga bo’lingan; 1,Trias, 2,yura, 3.Bo`r.Kaynazoy erasi ham uchta davrdan iborat:1. Paleogen 2. Neogen, 3 To`rtlamchi ( Antropogen ).

4.2-jadval