Geografiyasi


O’rta  asrlar  geografiyasi



Download 2,74 Mb.
Pdf ko'rish
bet54/212
Sana31.12.2021
Hajmi2,74 Mb.
#245748
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   212
Bog'liq
Inson geografiyasi qollanma

O’rta  asrlar  geografiyasi.  O’rta  asrlarda  Normanlar  (“Shimol  odamlari”) 
Skandinaviyadan Oq, O’rta va Qora dengiz bo’ylar va Islandiyani o’z koloniyasiga 
aylantiradi,  Grenlandiyaga  ko’chib  borishadi.  Ulardan  ota-bola  Eyrik  Rijiy 
Shimoliy  Amerikani  (1000  yillarda),  “O’rmon  mamlakatini”,  janubroqda  “Vina 
mamlakatini”  (40
0
-45
0
  kengliklarga  qadar)  kashf  etishadi.  Arablar  711  yilda 
Pireney  yarimoroli,  Hind  okeani  bo’ylab  Madagaskar  oroli,  Osiyoni  janubdan 
aylanib o’tib Xitoygacha suzib borishgan. Yevropaliklardan birinchi bo’lib Marko 
Polo  (oilasi  bilan)  Xitoy,  Mongoliya,  Janubiy  Osiyo,  Old  Osiyo  bo’ylab  45  yil 
sayohat qilib, 1299 yila Venetsiyaga qaytib boradi. 
Buyuk  ipak  yo’lining  geografiya  fanining  rivojlanishiga  ma’lum  darajada 
hissasi bor. Olimlarning hisoblariga qaraganda ipak yo’li er. av. II asrdan boshlab 
tarmoqlanib  ketgan.  Ipak  yo’li  tarmoqlari  cho’li-biyobonlardan,  baland  qorli  tog’ 
davonlaridan  o’tganligi  bois  yo’lning  qishqi  va  yozgi  variantlari  bo’lgan. 
Yevropadan arzon dengiz yo’lining ochilishi munosabati bilan XVI asrdan boshlab 
ipak yo’li o’z ahamiyatini yo’qota boshlagan. 
O’rta  asrlar  davridan  yashab  ijod  etgan    buyuk  allomalarimizdan 
M.Xorazmiy,  Ibn  Sino,  Beruniy  kabi  vatandoshlarimizning  jahon  madaniyati  va 
faniga  qo’shgan  hissasi  beqiyosdir.  Ularning  ilmiy  geografik  merosi  haqida 
H.H.Hasanov  o’zining  “Sayyoh  olimlar”  asarida  tavsiflab  bergan.  Arifmetikaning 


56 
 
asoschisi  M.Xorazmiy  o’lkamiz  geografiyasining  ham  asoschisi  hisoblanadi. 
Uning  “Er  tasviri”  nomli  asari  geografiyaning  e’timologik  ma’nosiga  to’g’ri 
keladi. Unda geografik ob’ektlar: shahar va qishloqlar, daryo va ko’llar, dengizlar, 
aholi  va  ularning  mashg’uloti  haqida  ma’lumot  beradi.  U  Turkiston  o’lkasida  ilk 
bor fanlar akademiyasining tashkil etgan, atlas tuzgan buyuk alloma hamdir. 
Beruniy  birinchi  bo’lib  shimoliy  yarimsharlarning  bahaybat  (diametri  5  m) 
globusini  yasadi,  mineralogiya  va  geodeziya  kabi  fanlarga  asos  soldi. 
Daryolarning,  umuman  suv  oqimining  geologik  (gidrogeologik)  ishini  tahlil  qilib 
qonuniyat  yaratdi.  Keyinchalik  u  “Beruniy  qonuni”  deb  ataladigan  bo’ldi.  Uning 
mohiyati  –  suv  oqimi  tashiyotgan  yotqiziqning  massasi  uning  tezligiga  to’g’ri 
proportsionaldir. 
Ibn Sino ham tibbiyot ilmining asoschisi bo’lish bilan bir qatorda, geografiya 
fanining    rivojiga  munosib  hissa  qo’shdi.  “Tib  qonunlari”  kitobining  “Tabiat” 
bobida  geografik  ma’lumotlar,  qimmatbaho  toshlar,  o’lka  iqlimi,  tabiati  haqida 
qiziqarli fikrlar aytilgan. 

Download 2,74 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   212




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish